Daghan ang nalipay karon sa pagdagsa og balik sa mga turista sa mga lainlaing lugar sa nasod.
Buhi kaayo ang industriya sa turismo ug daghan ang nalipay kay mibalik na sab ang kamaya sa mga beach resorts ug sa mga lain-laing nindot nga mga lugar nga balik-balikan sa mga turista.
Makakwarta na sab ang mga negusyante, hasta ang ilang mga trabahante, apil na ang mga tour guide, driver ug uban pa human masinati ang mangilngig nga kagahapon sa Covid-19.
Siyempre, nalipay sab kaayo ang lokal nga mga pangagamhanan kay inanay na man mibalik ang kalagsik sa lokal nga ekonomiya.
Apan taliwala sa kamaya ug kasadya, adunay angay nga bantayan.
Tungod sa pagdagsang sa mga lumad ug langyaw nga mga turista, midagsang sab ang daghang mga mangingilad nga maoy mobiktima sa mga turista.
Dihay usa ka higayon nga usa ka grupo sa mga turista gusto nga mag-island hopping, gipangayoan daan sa bayad aron kuno pag-andam sa tanang mga kagamitan sa ilang biyahe sayo sa buntag pagka-sunod adlaw.
Tuod man, sayo nga mianha ang grupo sa baybayon apan mao na lay ilang nahibaw-an nga nailad diay sila sa ilang kwarta tungod kay walay sakayan nga ilang magamit ug wala na sab nila makita ang ilang gikasabot.
Diha usab laing higayon nga dihay grupo sa mga turista gusto mag-diving ug tuod man, sayo sila nga migikan pagka-sunod adlaw. Apan nadisgrasya ang usa sa mga turista tungod kay nasamad sa propeller sa ilang gigamit nga pumpboat. Napugos sila og balik sa baybayon aron patambalan ang nadisgrasya.
Diha pa mamatikdi nga dili diay lisensiyado ang nagpatigayon sa maong dive shop ug ang nakapait pa gyod kay dili accredited nga mga diver ang ilang gigamit. Buot ipasabot, delikado ang kahimtang sa maong mga turista tungod kay dili segurado kon suheto ba gyod sa diving ang ilang ‘diving instructors.’
Diha pa sab mahibaw-i nga ang mga langyaw nga mga diving instructors wala diay husto nga mga papeles aron makapuyo sila sa nasod ug maka-trabaho kay walay work permits.
Aduna usay mga lugar nga gidugok sa mga turista tungod sa mga kalingawan adlaw ug gabii. Apan samtang gahitak ang mga turista, nahibaw-an nga gahitak sab ang mga naggamit sa mga ginadiling drugas.
Gahitak sab ang mga gitawag og “pokpok” nga gikan sa mga lain-laing lugar sa nasod.
Mao kining mga butanga ang angay bantayan sa mga lokal nga mga kagamhanan aron maseguro nga luwas ug malinawon ang ilang mga tagsa-tagsa ka mga lugar pang-turismo.
* * *
Susama kini sa usa ka documentary nga salida nga akong nakita kabahin sa mga gitawag og “scam” sa Holy Land.
Usa ka turista miadto sa Wailing Wall ug samtang nagpaabot sa iyang kauban, giduol siya sa usa ka Rabbi, gibaatan og pula nga lubid ang iyang bukton dayon gi-blesingan siya sa linatin.
Human niini, gipangayoan dayon siya og donasyon nga 200 Shekel isip suporta sa kalihukan sa grupo sa mga Rabbi. Tungod kay maayo kaayo nga mo-isplikar ang Rabbi, nakahatag gyod siya sa iyang donasyon nga 200 Shekel.
Human molakaw ang Rabbi, giduol siya sa usa ka tawo nga tinugyanan sa maong lugar ug gisultian nga dili tinuod nga Rabbi kadtong nangayo og donasyon ug gipahimangnoan nga magbantay ug dili mosalig dayon kay daghang mangingilad sa maong lugar.
Misulti ang maong tawo nga lisod mamatikdan ang tinuod ug dili tinuod nga Rabbi kay susama ra sila og panagway.
Gani, daghan sa mga baligya nga mga relic nga matod pa sagrado unya gibaligya og mahal apan sa tinuod, peke kini ug pangilad lang ang maong mga negosyo.
Bisan gani sa Vatican ug ubang lugar sa Italy, daghan kaayo ang mga pickpocket nga maoy mobiktima sa mga turista.
Kon dili kini bantayan sa mga lokal nga kagamhanan, hayan mao sab kini ang masinati dinhi sa atong nasod.