Uso karon ang kanta-kanta kay daghang baligya nga sound boxes. Usa ka post sa social media nga nahimong viral nag-ingon, “Silingan namo diri sigi’g kanta og ‘Natutulog ba ang Diyos?” Wa mangutana sa akoa kon nakatulog ka ba diha.”
Mao kini ang sagad nga reklamo sa mga silingan kon dunay magkanta-kanta. Lami man sab gud ikanta, labi na kon makainom na. Bisan kadtong mga yabag og tingog magtuo na nga mora sila’g si Frank Sinatra o Yoyoy Villame ba hinuon. Hinuon, naa sab gyu’y maayong mokanta nga nindot paminawon.
Pero alang sa naminaw, saba ug alingungog ang ilang tingog. Labi na niadtong way tu’g ug lawom na ang kagabhion. Samot pa gyud kon dunay batang gamay nga pakatulgon. Ang kanta-kanta lingaw-lingaw sa nagkanta apan noise pollution sa naminaw.
Kasagaran sa mga local government unit (LGUs) nagpasar og mga ordinansa nga naglatid kon unsang orasa kutob ang mga karaoke ug videoke. Sagad hangtod lang sa alas 10 sa gabii o sa alas 12 sa tungang gabii. Dunay balaudnon nga gipasaka sa House of Representatives sa 2015, ang House Bill 1035, nga mag-regulate sa videoke ug karaoke, apan wa kini mapasar.
Bisan kon wa pay balaod nasyonal nga naghimong krimen sa saba kaayong nga videoke ug karaoke, dunay mga balaod sa atong Civil Code bahin sa bisan unsang matang sa makahasol ug makalagot nga saba. Gitawag kini nga usa ka nuisance ubos sa Kodigo Sibil.
Ubos sa Article 696, Civil Code, ang tag-iya o naghupot sa maong kabtangan nga gitawag nga usa ka nuisance dunay tulubagong sibil ingon man sa pagwagtang niini. Gitawag nga usa ka public nuisance kadtong makahasol ug makaapekto sa katilingban o sa daghang mga tawo. Kon usa ra ang apektado, matawag kini nga private nuisance.
Ang usa ka pribadong tawo mahimong mopasaka og kasong sibil batok sa usa ka private nuisance ug maningil sa danyos nga nahiaguman. Ang usa ka nuisance nga gitawag nga per accidens kinahanglang bistahon sa hukmanan.
Matod pa sa Korte Suprema, “If it is a nuisance per accidens, or that which depends upon certain conditions and circumstances, and its existence being a question of fact, it cannot be abated without due hearing thereon in a tribunal authorized to decide whether such a thing does in law constitute a nuisance.” (Rana vs. Wong, GR 192861, 30 June 2014).
Usa sa mga gibasihan sa pagpaningil og danyos mao ang Article 19, Civil Code, nga nagkanayon, “Every person must, in the exercise of his rights and in the performance of his duties, act with justice, give everyone his due, and observe honesty and good faith.”
Laing gibasihan mao ang Article 26, Civil Code, nga nag-ingon, “Every person shall respect the dignity, personality, privacy and peace of mind of his neighbors and other persons.” (edbarrita@gmail.com)