Daghang nangutana nga niabot kanato kon asa sila dangop aron masulbad ang ilang mga problema tali sa subdivision nga ilang gipuy-an. Ang tubag niini atong makita sa Republic Act No. 11201, ang balaod nga nagmugna sa Department of Human Settlements and Urban Development (DHSUD).
Ubos sa Section 12, Republic Act No. 11201, nga giaprobahan niadtong Pebrero 14, 2019, giusab ang ngan sa Housing and Land Use Regulatory Board (HLURB) ngadto sa Human Settlements Adjudication Commission (HSAC). Ang adjudicatory function sa HLURB gibalhin ngadto sa HSAC.
Ang HSAC usa ka quasi-judicial body ug dunay Regional Adjudication Branch sa matag rehiyon nga may buhatang rehiyonal ang DHSUD. Ubos sa Section 16 sa maong balaod, ang Regional Adjudicators dunay “original and exclusive jurisdiction” sa pagpaminaw ug paghukom sa mga kaso nga naglambigit sa subdivisions, condominiums, memorial parks ug ubang mga real estate development.
Lakip niini ang mga kaso sa “unsound real estate business practices” nga gipasaka sa nakapalit o sa mga homeowner batok sa project owner or developer, nga nakahimo’g kadaot sa nakapalit ug gisalikway ang katungod sa nakapalit.
Apil usab ang mga kaso nga ipasaka sa nakapalit og lote sa subdivision o condominium unit alang sa refund batok sa project owner, developer, dealer, broker o salesman. Apan kon ang katungod sa nakapalit anaa ubos sa Section 23 sa Presidential Decree No. 957 ug ang maong kabtangan gipalit pinaagi sa housing loan sa banko o sa ubang financing institutions, ang naulahi kinahanglang ilakip isip necessary party.
Ubos usab sa hurisdiksiyon sa regional arbitrator ang mga kaso sa specific performance ug mga contractual ug statutory obligations kalabot sa pagpalit og luna o unit sa subdivision o condominium project.
Laing kaso ubos sa regional adjudicator mao ang mga panagsungi bahin sa open spaces o common areas sa mga subdivision ug condominium, mga kaso sa pagdeklarar nga giabandonar ang subdivision o condominium, panagsungi bahin sa easements sud sa subdivision, ingon man pag-anular sa mortgage nga nakalapas sa Section 18 sa Presidential Decree No. 957 nga gipasaka sa nakapalit og unit sa subdivision o condominium.
Lakip usab ang mga kaso nga naglambigit sa mga homeowners associations (HOA) sama sa pagrehistro sa HOA, panagsungi sa mga sakop sa HOA ug uban pang mga kontrobersiya nga may labot sa mga HOA.
Angay usab timan-an ang gihatag sa balaod nga contempt power ngadto sa HSAC ug pagpahamtang sa tukmang silot subay sa balaod. Kining maong gahom sagad nga anaa sa mga hukmanan ug sa Kongreso.
Ubos sa maong gahom, ang di motahod sa komisyon, adjudicator o kaha mobalda o mopahunong sa ilang proceedings mahimong pahamtangan sa multa nga di molabaw sa P5,000 o pagkapriso sa di mosobra sa lima ka mga adlaw. (edbarrita@gmail.com)