Ang Commission of Audit (COA) nitawag sa atensyon sa Kagamhanan sa Dakbayan sa Sugbo labot sa pipila ka mga proyekto sa imprastraktura, lakip na ang drainage project diin ang “sobra” nga advance payment nga P199.323 milyunes gihimo niadtong 2021 apan kansang konstruksyon nagpabilin nga walay kalambuan hangtod sa katapusan sa tuig 2022, ug uban pa nga gi-terminate upat ngadto sa lima ka tuig ang nakalabay nga wala mabawi sa Siyudad ang mobilization fees nga niabot na og P28.8 milyunes.
Ang COA niingon nga kining mga kasaypanan nakakompromiso sa interes sa City Government ug sa kinatibuk-ang publiko.
Gikwestiyon sa COA ang kontrata nga gihatag sa City Government pinaagi sa bidding process ngadto sa Manila City-based contractor alang sa disenyo ug pagtukod sa drainage mains nga nahimutang sa pipila ka kadalanan sa siyudad niadtong Abril 19, 2021, isip kabahin sa flood control program sa Dakbayan.
Sumala sa taho sa Department of Engineering and Public Works (DEPW), ang proyekto gitakdang magsugod sa Abril 27, 2021 ug mahuman sa Nobiyembre 17, 2022. Apan ang COA niingon nga ang kontraktor napakyas sa pagbalhin gikan sa design phase ngadto sa construction phase bisan sa katapusan sa 2022.
Ang P1.3 bilyunes nga proyekto naglambigit sa pagtukod sa mga flood-mitigating interventions sa Cabreros St. - N. Bacalso Ave. - V.H. Garces St.; A. Gabuya St; ug Leon Kilat St.- Escano St., Cebu City.
Pito lang sa 27 ka mga dokumento ug plano sa disenyo ang gihatod sa kontraktor ngadto sa City Engineering, nga giingon sa COA nga posibleng gikan sa dayag nga kakuwang sa mga technical personnel sa kontraktor tungod kay ang ubang mga deliverable walay pirma gikan sa lainlaing mga propesyonal ug gihimo lamang sa usa ka engineer.
Ang City Government nihimo og advance payment nga P199.323 milyunes alang sa design phase niadtong Hunyo 15, 2021 sa hangyo sa kontraktor, kay kini katumbas na sa 15 porsiyento sa kinatibuk-ang gasto sa kontrata.
Gikwestiyon usab sa COA ang “unreasonable and unjustifiable suspension” sa proyekto sa katulo ka mga higayon nga sayon nga gihimo, nga naghatag og impresyon nga ang kontraktor gihatagan og grabeng pabor.
Gikan sa pagsugod sa opisyal nga trabaho, ang unang suspensiyon gihatag niadtong Mayo 4, 2021; ang ikaduha niadtong Agusto 3, 2021; ug ang ikatulo niadtong Septiyembre 3, 2021.
Gitawag sa COA nga “flimsy” ang mga rason nga gihatag sa contractor sa mga pagkalangan, nga mao ang travel restrictions, rigorous testing for cross-border travel, ug unstable quarantine status kalabot sa Covid-19 pandemic.
Ang kontraktor usab niingon nga kini naglisod sa pagkuha sa nagkalainlaing mga datos sa kasamtangan nga drainage ug utility nga imprastraktura nga mahinungdanon alang sa trabaho sa mga tigdesinyo.
Matod pa sa state auditor nga tungod sa kamahinungdanon sa proyekto, ang City Government kinahanglan nga maningkamot sa pagpadali sa pagkompleto niini.
DI AWTORISADO
Dugang pa, gikuwestiyon sa COA kon ngano nga si City administrator Floro Casas Jr., nga naglihok luyo sa awtoridad ni anhing mayor Edgardo Labella, nisulod og kontrata alang sa maong proyekto niadtong 2021 nga walay pagtugot sa Sangguniang Panlungsod (SP).
Ang proyekto gipundohan bisan pa sa 2015 General Fund Lump Sum appropriation, ilabi na ubos sa Repair/Construction of Drainage System label, apan ang state auditor nipasiugda nga ang city administrator walay awtoridad sa pagsulod sa City Government ngadto sa usa ka kontrata gamit ang Lump Sum nga walay awtoridad sa SP.
Busa, ang COA nihimo og rekomendasyon nga i-terminate o bawion ang kontrata tungod sa pagkalangan sa proyekto nga nilanat na og 247 ka adlaw hangtod sa Disyembre 31, 2022.
Kinahanglang bawion usab sa City Government ang advance payment nga P199.323 milyunes ug mosumiter og detalyadong pagpasabot sa naghinobra nga advance payment ug leniency sa paghatag og time suspension.
TUBAG
Sa tubag niini, gipatin-aw sa DEPW nga tungod sa higpit nga mga pagdili sa panahon sa pagbiyahe, ang mga tawo nahadlok nga mobiyahe sa lainlaing mga rehiyon sa nasod kon sila ma-stranded, nga iyang gituohan nga maayo ug makatarunganon tungod sa pandemya.
Bisan pa, ang COA nitubag nga bisan pa sa pandemya, ang kontraktor kinahanglan nga nakahimo og mahinungdanon nga pag-uswag sa proyekto, labi na tungod kay kini adunay peligro ug gidawat ang kontrata sa kataas sa emerhensya sa kahimsog.
Dugang pa sa COA nga gihatagan og advance payment ang kontraktor subay sa hangyo niini, nga nagpakita nga nakita niini nga feasible ang maong proyekto niadtong panahuna.
WA MAKOLEKTA
Sa bahin sa bulag nga P28.8 milyunes nga wala makolekta nga advance payments alang sa ubang mga proyekto, ang COA nihangyo sa DEPW, ug ang naulahi miuyon, nga bawion kining wala makolekta nga kantidad gikan sa 13 ka mga proyekto sa imprastraktura sa City Government gikan sa 2014 ngadto sa 2016 nga nakanselar na o gi-terminate ug gibiyaan.
Sumala sa subsidiary ledger sa Advances to Contractors account, ang kantidad nga P28.8 milyunes sa P46.3 milyunes sa 15 porsiyento nga Mobilization Fee nagpabiling wala makolekta.
Kini nga mga proyekto gihunong tungod sa lainlaing mga isyo sama sa pagpanag-iya sa lote, presensya sa mga nagpuyo, permit ug clearances.
Ang auditor sa estado una nga nag-flag sa mga transaksyon sa usa ka 2017 audit report, nga mitubo ngadto sa 14 ka mga proyekto nga wala makolekta nga advance payment sa 2018; hinuon, sa 2019, ang bayad sa mobilisasyon alang sa usa lamang ka proyekto hingpit nga nahusay.
Matod sa COA nga hinay ang paglihok sa City Government sa pagbawi sa advance payment.
Aron dili na kini masubli, gisugyot sa COA nga giuyonan sa DEPW nga magtukod og bag-ong Contract Review and Termination Committee (CTRM).
Ang CRTM mangayo o magpasiugda og legal nga aksyon batok sa mga kontraktor nga adunay wala masulbad nga isyo sa advance payment; mawad-an sa mga letter of credit o garantiya sa performance bond sa kontraktor; blacklist sa mga kontraktor nga nagdumili sa paghusay sa ilang mga balanse. (EHP)