Dunay pangutana: Kon magkabangga ang usa ka sakyanan sa usa ka motorsiklo, unya namatay ang nagsakay sa motorsiklo, automatic bang manubag ang drayber sa sakyanan bisan pa kon klaro nga ang nagmaneho sa motorsiklo maoy sad-an? Sama sa kaso nga ang motor maoy mibangga sa bus?
Ang sagad man gud nga mahitabo nga sa mga aksidente nga mamatay ang nagmotorsiklo, ang buhaton sa kapulisan mao nga ibalhog dayon sa bilangguan ang drayber sa mas dako nga sakyanan, bisan pa kon ang motor maoy mibangga sa sakyanan.
Way automatic nga sad-an ubos sa balaod sa Pilipinas. Probahon pa atubangan sa hukmanan kon si kinsa sa duha ka mga drayber ang nagdanghag. Timbangon pa sa husgado ang mga ebidensiya kon asa ang mas bug-at ug si kinsa ang sad-an. Mahimo pa gani nga di moabot sa pagbista sa kaso kon dunay makab-ot nga amicable settlement.
Ang giklaro sa balaod mao ang obligasyon sa usa ka motorista kon dunay aksidente nga mahitabo. Mao kini ang pagdala sa naangol ngadto sa tambalanan. Kon biyaan sa usa ka drayber nga malambigit sa aksidente ang naangol, matawag kini nga usa ka kaso sa “hit and run.”
Gisilutan kini ubos sa Article 275, Revised Penal Code, nga nagkanayon, “The penalty of arresto mayor shall be imposed upon: (2) Anyone who shall fail to help or render assistance to another whom he has accidentally wounded or injured.”
Apan dunay gitawag nga disputable presumption sa pagkadanghag sa usa ka drayber ubos sa atong Kodigo Sibil. Ang buot ipasabot sa disputable presumption mao nga giila na siya nga danghag gawas lang kon maprobahan nga dili danghag.
Una mao ang Art. 2184, Civil Code, nga nagkanayon, “It is disputably presumed that a driver was negligent, if he had been found guilty or reckless driving or violating traffic regulations at least twice within the next preceding two months.”
Ikaduha mao ang Art. 2185, Civil Code, nga nagkanayon, “Unless there is proof to the contrary, it is presumed that a person driving a motor vehicle has been negligent if at the time of the mishap, he was violating any traffic regulation.”
Dunay mga doktrina nga gilatid ang Korte Suprema bahin sa ubang mga presumption. Usa niini mao ang doctrine of last clear chance, nga nag-ingon nga kon ang duha ka drayber parehong nagdanghag, ang labing ulahing dunay kahigayonan sa paglikay sa hitabo maoy manubag.
Dugang niini mao nga ang drayber sa sakyanan nga nakadumbol sa luyong bahin sa laing sakyanan gi-presume nga maoy hinungdan sa aksidente, gawas lang kon maprobahan sa laing ebidensiya nga di kini maoy hinungdan.
Mahitungod sa lagda nga di makabiya ang usa ka drayber nga nalambigit sa usa ka aksidente sa dapit sa nahitaboan. Dunay mga exceptions niini. Mao kini mosunod: 1) kon mabutang siya sa peligro nga dagmalan ni bisan kinsa tungod sa aksidente; 2) kon nibiya siya aron pagtaho sa aksidente sa labing duol sa kapulisan; o 3) kon milakaw siya aron pagkuha og doktor o nurse nga motabang sa biktima. (edbarrita@gmail.com)