Henry Y. Mañus
Basak-Iba, Lapu-Lapu City
BUNTAG sayo. Nagdagan si Eking nga mipauli sa ilang balay dihang nasigpatan niya ang itom nga aso nga nasuta niyang nagagikan sa ilang dapit. Misayo man god siya sa ilang umahan nga nahimutang sa atbang nga bungtod. Buot niya nga matapos na niya kini sa pagdaro aron mapugsan na kini og mais. Nagsingabot na man ugod ang ting –ulan.
“Sunogg!! Sunooggg!!!” Migisi sa tibuok palibot ang singgit sa mga tawo nga nagpuyo sa palibot. Nag-iyahay ang mga lumolupyo pagpanghipos sa ilang mga butang. Ang uban nagtambayayong pagsablig og tubig tumong sa nagsiga nga mga balay.
Paghiabot ni Eking sa ilang payag dali niyang gibuksan ang seradong pultahan aron luwason ang iyang asawa ug mga anak nga diha pa sa sulod. May sakit si Daling, iyang asawa, ug halos dili na kini makalakaw. Samtang ang duha niya ka mga anak nagpanuigon pa lang og napulog duha ang magulang ug walo ka tuig sab ang manghod, nag-apong sa ilang inahan nga naghigda sa banig. Mihana sila pag-agak sa ilang inahan, apan tungod kay huyang pa ang ilang kabukogan wala gayud sila makadaog.
“U-Unaha p-pagluwas a-ang atong m-mga a-anak, D-Dong E-Eking!” ni Daling dihang nakita niini ang iyang pag-abot. Mibangon siya apan natumba lang dayon ug nalukapa balik sa banig.
Gisapupo ni Eking ang iyang mga anak ug gidala sa gawas sa ilang payag. Unya misulod siya pagbalik apan mihanap ang iyang panan-aw kay gibukotan na man sa bagang aso ang sulod sa payag.
Wala na niya makita ang iyang asawa. Gisangpit niya apan wala na kini motubag. Busa gisungsong niya ang aso. Mikamang siya ug gipanghiram sa iyang kamot ang tibuok dapit hangtod nahikapan ang asawa nga nalup-og sa salog. Gidali niyag sapwang ang gikuyapan niyang asawa ug gidala sa gawas diin didto niya ipahimutang ang duha nila ka mga anak.
Human sa pipila ka mga gutlo, milihok ug miagulo si Daling. Nabalikan na kini sa maayong panimuot.
“B-Balik d-didto sa p-payag, Dong Eking! Pagdali…!” nguhal ang panuni ni Daling.
Misiga ang mga mata ni Eking human madungog ang mando ni Daling kaniya. Dako na kaayo ang kalayo nga mikaon sa ilang payag. Wala siya makalihok.
“A-Ako na l-lay a-adto, u-uy!” tuaw ni Daling dayong barog ug milakaw nga nag-ugpo-ugpo ug nagkiangkiang paingon sa nagdilaab nilang payag ug misulod.
Dihang nahibalik na si Daling sa nahimutangan nilang Eking ug sa ilang mga anak, masuk-anon kining namulong ngadto sa bana, “Nga-nganong w-wala m-man kini n-nimo apilag d-dala, h-ha?” Ug giwara-wara niini ang dala nga butang. “U-Unsa m-may a-akong gamiton k-kon w-wala ni…!”
Ug nakapahiyom si Eking nga nagtan-aw kang Daling. Daw dili siya makatuo nga tungod lang sa arenola naaghat ang iyang asawa paglakaw ug gisungsong pa ang kalayo sa nasunog nilang payag. (KATAPUSAN)