USA ka magsusulat sa Inglatera, si William Pitt, nideklarar nga, “every man’s home is his castle.” Ang panimalay sa usa ka tawo mao ang iyang palasyo. Ang Iningles nga castle gihubad usab sa Bisaya nga kastilyo, susama sa kantang Tinagalog nga “Kastilyong Buhangin.”
Sigun sa mga pulong nga gitagik ni Pitt, “The poorest man may in his cottage bid defiance to all the forces of the Crown.
It may be frail, its roof may shake, the wind may blow through it, the storm may enter it, the rain may enter, but the King of England may not enter, all his force dares not cross the threshold of the ruined tenement.”
Gihulagway dinhi nga kay ang panimalay sa usa ka tawo mao man ang iyang palasyo, ang labing kabus nga tawo sulod sa iyang panimalay mahimong mosalikway ug mosupak sa tanang pwersa sa gingharian. Ang iyang panimalay mahimong kabungkagon, ang atop magkurog, lapus-lapusan lang sa hangin ug sa bagyo, matun-as man sa uwan, apan ang Hari sa Inglatera di mahimong mosulod, ug ang iyang tanang pwersa di mahimong mangahas sa paglakang sa bakanan sa iyang gubaong panimalay.
Mao kini ang sinugdan sa mga balaod nga nagdili sa mga tinugyanan sa balaod nga makasayon-sayon lang sa pagsulod sa atong mga panimalay. Kinahanglan pa silang mokuha og search warrant aron makasulod ug makautingkay sa atong panimalay.
Bisan ang mga sakyanan gihimong extension sa atong panimalay.
Busa, sa mga checkpoint nga ipahigayon sa kapulisan, gipatuman ang plain view doctrine. Sa ato pa, kutob sa sila sa ilang makita. Di sila makakaykay sa sulod sa sakyanan.
Kon pananglit usa ka pribadong tawo mosulod sa atong panimalay sa way pupananghid o kaha supak sa atong kabubut-on, mahimo siyang pasakaan sa kasong trespass to dwelling, kalapasan sa Article 280 sa Revised Penal Code.
Ang mga element sa maong krimen mao nga ang nakahimo usa ka pribadong tawo, nisulod siya sa panimalay sa laing tawo u gang maong pagsulod supak sa kabubut-on sa tag-iya sa maong panimalay.
Di hinuon matawag nga trespass to dwelling kon ang maong tawo nisulod sa panimalay sa laing tawo aron paglikay sa grabeng kadaot sa iyang kaugalingon, sa nagpuyo sa maong panimalay ug sa laing tawo o kaha nisulod siya sa katuyoan nga mohatag siyag serbisyong tawhanon o sa hustisya. Way trespass to dwelling kon ang imong sudlan nga café, tavern, inn ug ubang mga balay pangpaubliko basta abli lang.
(Ang atong paghisgut-hisgot mahitungod sa balaud madungog na matag karon ug unya sa mga tampo nga dunay punto legal ngadto sa tulomanon nga “Alang Kanimo Kapuso” nga gisibya gikan sa ala-una ngadto sa alas dos sa hapon sa sibyaan DYSS Superadyo sa RGMA network.)
(Sa mga reaksyon kang Atty. Eddie O. Barrita: E-mail: edbarrita@yahoo.com; Cell # 09165805285; Room 201, 18 Cherry Court Bldg., Gen. Maxilom Ave., Cebu City)