TUNGOD sa kaalkansi sa kagamhanan niining sistema sa pagpabarato sa presyo sa bugas alang sa mga kabos pinaagi sa National Food Authority (NFA), nisugyot ang World Bank nga mas maayo nga hunongon na lang ang ingon niining kalaki.
Imbis mogasto ang kagamhanan pinaagi sa NFA, mas maayo na lang kuno kon ihatag ngadto sa mga kabos ang kwarta isip hinabang bugti sa pagpatungha sa ilang mga anak. Maayo kaha kini?
Kahinumdoman, ang NFA gitukod aron matabangan ang mga mag-uuma ug ang mga kabos nga mga konsumidor. Paliton sa NFA ang bugas sa atong mga mag-uuma sa taas nga presyo ug ibaligya kini og barato.
Unsaun nga kon ato lang pasagdan ang giingong law of supply and demand sa industriya sa bugas, siguradong manghurot kamatay sa gutom ang atong mga mag-uuma. Mahal man gud ang pag-ateman og kahumayan karon apan ang atong mga konsumidor nagkinahanglan og barato nga bugas.
Mao kini ang rason nganong nagpabilin kining NFA.
Sulod sa katuigan, wa nato mapalambo ang paagi sa atong mga mag-uuma ug mahal gihapon ang ilang bugas samtang ang atong mga silingang nasod, kay ang ilang mga eksperto nakat-on man sa mga bag-ong mga teknolohiya diha sa International Rice Research Institute (IRRI) sa UP Los Baños, nakapalapad pagmaayo sa ilang mga kahumayan nga ilang gibaligya kanato karon sa barato kaayo nga presyo.
Tungod sa mga importasyon niining barato nga bugas gikan sa Thailand, Vietnam, ug China, nagpadayong barato ang atong mapalit nga commercial rice sulod sa katuigan. Gani, niapil sab ang NFA sa mga importasyon kay barato man gyud ang ilang bugas kay sa atua.
Aron mabuhi ang atong mga mag-uuma, padayong namalit ang NFA gikan nila sa mas taas nga presyo.
Karon, kon atong hunongon kining maong operasyon pinaagi sa NFA subay sa rekomendasyon sa World Bank, sigurado ko nga modawat niini ang mga kabos nga konsumidor.
Apan unsa may mahitabo sa atong mga mag-uuma? Unsa may mga safety net ug mga programa aron sila makapadayon sa ilang panginabuhi isip mag-uuma?
ANOMALIYA?
Unya, nahibulong gyud kaayo ko niining atong madawat nga mga taho nga nagpadayon pa pag-abot ang mga importasyon sa bugas sa NFA nga gi-order sa panahon pa ni Presidente Gloria Arroyo. Kadaghan ba diay sa maong importasyon?
Dayon, nganong hinay-hinay man ang pag-release sa NFA sa ilang bugas ngadto sa mga konsumidor samtang nagkaanam pagsaka ang presyo sa commercial rice?
Sa akong tan-aw, tungod kini sa anomalusong sistema nga gipakanaog sa NFA sa panahon pa sa miaging administrasyon kay ang mga importasyon kintahay gipaagi sa mga farmers coops nga sa pagka tinuod gikontrolar diay sa mga dagkong negusyante nga naa sa negusyo sa importasyon.
Sa miaging administrasyon, kining maong operasyon iyaha kuno sa first gentleman. Kon tinuod kini, mangutana kita nganong nagpadayon man karon? Ug kinsa na ang nagpaluyo ug nakabenepisyo?