Ceedee Borden
Budlaan, Cebu City
KINING mosunod nga sugilagming akong nadunggan sa Sidlakan usa niana ka higayon nga midunggo ang among barko (ang Mariya de Kakaw} sa maong dapit aron mabugtian ang among mga isda sa ilang mga lagutmon. Usa ka manananggot ang nagsugid niini kanako samtang nag-inom kami og tuba sa iyang hamugaway nga lagkaw. Dili katuhoan ang iyang gisugilon ug ako na lang itugyan sa mga magbabasa ang paghukom niini.
KANIADTO malinawon ang gingharian sa Amihanan. Tugob kini sa rosas ug mga kabakaba nga mora og salin sa paraiso. Panguma ug panagat ang obra sa ilang mga lalake samtang tighablon og bahag ang ilang mga babaye.
Usa ka duguong hitabo dihang sa pagsubang sa adlaw kalit nga nangabot ang mga barbaro sa maong gingharian. Naggikan sa tumoy sa Habagatan. Mga mangtas ug salbahis kini sila. Kahadlukan ang ilang mga hinagiban, sama sa dagkong mga atsa nga dunay duha ka suwab ug sa mga talinis nga bangkaw nga tulo ang sima. Ug duna sab silay alamag sa salamangka.
Wala makasagubang ni magsilbi ang kaisog sa ilang kalalakin-an batok sa mga luog. Yano da silang gipangihaw sama sa mga baboy-ihalas. Igo na lang intawon nga mitunglo ang usa kanila nga nagsalimuang sa wala pa mabugtoi sa gininhawa: “Unta ang binhi motukob sa punoan!”
Gipanglumsan sa mga barbaro ang mga bata. gipangdauban ang mga tiguwang ug gidala ang mga babaye sa ilang kaugalingong gingharian sa tumoy sa Habagatan.
Milabay ang ting-uwan. Namunga ang sabakan sa mga babaye. Milabay ang ting-init ug nahimugso ang mga gagmayng linalang, apan sa pait nga tuis sa kapalaran, ang mga lalake lang ang gitugotan nga mabuhi. Milabay ang laing mga ting-uwan ug ting-init ug nanagko ang mga batang lalake. Tag-as sila ug gahi og mga lawas. Duna sab silay katakos pagkupot og hinagiban.
Nagtuo ang mga barbaro nga aduna na silay sumusunod, apan wala sila mahibawo sa gahom sa pagsugilon sa dila sa kababayen-an.
Sa gagmay pa ang mga batang lalake kay atua man kanunay sa halayo ang ilang mga amahan, naghablon og mga sugilagming ang mga inahan alang kanila. Nag-ugmad sila og mga parabola bahin sa salaod ug panimalos ug ila kining gipangsugid sa ilang mga anak sa dili pa sila mangatulog.
Sama sa liso miturok ug namuwak ang mga pasumbingay sa kautokan sa mga bata. Midagko sila nga adunay tanaman sa kasaysayan sa ilang pagka tawo sulod sa kaisipan nga mahimong maduaw sa takna sa kalaay.
Sa paghatag og katumanan sa mga sugilanon sa kalibutan nga matuod, giandam sa mga bata ang ilang kaugalingon. Matag kumo adunay gitaguang gagmitoy nga tari sa palad sa kamot.
USA ka duguong hitabo sa pagsubang sa adlaw dihang nangabot ang mga barbaro nga gipangkapoy gumikan sa pagpangita og laing gingharian nga buot nilang gub-on. Dali da silang nahinanok human sa dakong kumbira ug lawasnong kalipay.
Ug sa ilang pagpahuway sa tagsa-tagsa nila ka payag, sa ilang paghikatulog ug sa ilang mga urom, wala na sila makamata pag-usab, kay gilupig sa gahom nga gihuptan sa ilang mga anak nga lalake. (Katapusan)