ANG atong mga weather forecasters mihulagway sa Bagyong Juan nga maoy pinakakusog nga bagyo nga misulod dinhi sa nasod karong tuiga. Ang Juan nagdala sa hangin nga may gikusgon nga 226 kilometros matag takna. Mao nga gitawag kini og super typhoon ug gi-isa ang storm signal number 4 sa mga probensiya nga unang gi-igo sa maong bagyo.
Apan bisan pa sa kakusog niini, gamay ra ang nangamatay kon itandi sa milabay’ng mga bagyo karong tuiga ug sa miaging tuig nga hinay ra unta kon itandi sa Juan. Gitaho lang nga adunay 15 ka mga tawo ang namatay. Hinoon, binilyon ka pesos nga kantidad sa pananom, infrastructure ug mga kabalayan ang gibilin nga danyos sa maong bagyo. Ubay-ubay usab nga mga tawo ang napurwesyo human nangaguba ang ilang panimay diin gihiklin sila karon sa mga nagkalain-laing evacuation center. Grabeng naigo mao ang mga lalawigan sa Cagayan ug Isabela ug ang ubang mga probensiya sa regions 1, 2 ug 3.
DAGHAN PATAY
Ang Bagyong Frank nga mi-igo sa nasud niadtong Junyo 22-23, 2008, nagbilin og ubay-ubay nga patay. Apil na ang mga pasahero sa M/V Princess of the Stars sa Sulpicio Lines nga nalunod didto sa kadagatan sa Romblon. Ang Bagyong Ondoy nga mi-igo niadtong September 23-30, 2009, miresulta sa kamatayon sa 464 ka mga tawo. Hinay ra ang gidala nga hangin sa maong bagyo apan nagdala kini og grabeng uwan nga nakamugna og lunop sa Metro Manila. Ang Marikina ang grabeng na-apektuhan kay milapas sa tag-as nga panimay ug subdivision ang tubig-baha.
Ang Bagyong Pepeng nga mi-igo niadtong Sept. 30-October 5, 2009, didto sa Regions 1,2,3 ug 4 miresulta usab sa kamatayon sa 438 ka mga tawo. Ang Bagyong Basyang mi-igo niadtong July 12-15,2010, miresulta usab sa kamatayon sa 78 ka mga tawo. Central Luzon usab ang ghiratsasda sa maong bagyo.
NANGANDAM NA
Daghang factors nga atong i-konsiderar kon nganong gamay lang ang nangamatay sa Bagyong Juan. Una niini, gumikan sa pagpangandam sa katawhan. Kini human usab nila masinati ang mga nanglabay nga kalamidad. Buot ipasabot nga na-leksiyon na ang katawhan.
Tiaw mo kana nga bisan kon atoa lang sa Northern Luzon mi-igo ang bagyo apan ang taga Metro Manila nangandam na. Bisan kita dinhi sa Sugbo, nangandam man gani. Unya ang atong taga Pag-asa morag accurate o doul-doul na sa kamatuoraan ang ilang forecast.
Unya ang media aktibo usab sa kanunay nga pagpahibalo sa katawhan kabahin sa update sa bagyo. Tinuod, maminusan ang kinabuhi nga makalas kon mangandam gyod ta.
(bgnalzaro@gmanetwork.com)