Prescil I. Canete
Cordova, Cebu
HUMAN mabuak ang butang inampingan pugos kining pabayran, apan ang nakabuak way ikabayad. Dili kaha maayo nga puphuon na lang ang tipaka aron way lama nga magpabilin diha sa iyang nahulgan?
Nagpangusmo sa kasuko si Nong Perfecto sa pagkasayod niya nga nagsabak si Caroline nga iyang anak. Mibukal ang iyang dugo. Naglugan-ob sa iyang dughan ang dili masabot nga pagbati. Kayugot, kasilag, pagdumot, panimalos. Pasaylo? Dili siya makatugot. Morag giyatak-yatakan sa libuan ka mga tiil sa kabayo ang iyang dughan nga daw ikamatay niya. Tungod sa nag-alintabong kasuko giibot niya ang sundang gikan sa sakuban nga gisab-ong sa nag-ungot nga lansang sa haligi, kay iyang patyon si Caroline ug ang
lalake nga nag-among-among niini.
“Caroline, tug-an kon kinsa ang nagpasipala kanimo!” gipugngan ni Nong Perfecto ang iyang tingog kay mauwaw siya nga hibatian sa mga silingan ang gidangatan sa iyang anak. Gihugtan niyag gunit ang puloan sa sundang.
“Tay...” nanghawid si Caroline sa kamot sa iyang amahan nga naggunit sa iyang buhok.
Gisakitan siya. Nagkurog siya sa kahadlok. Pinugngan ang tingog nga naghilak kay dili siya buot nga adunay makadungog nga mga silingan sa iyang gidangatan. Nahitumpawak siya sa sulad – sa gugmang malimbungon.
“Kinsa, kay akong puy-an ang bilanggoan?!” nagkurog ang tingog ni Nong Perfecto nga misuna pag-usab sa iyang anak. Mikagot ang iyang mga ngipon daw nagpigis og usa ka magahing butang. Unya inanayng midailos sa iyang kaapingan ang mga luha sa kahiubos sa nahitabo sa iyang anak-- anak nga iyang gilauman nga maoy makahaw-as sa iyang kalisdanan. Kaanugon sa iyang mga damgo. Maoy iyang gilantaw nga makalampos si Caroline sa iyang pagtuon. Apan karon … ingon sa nahugno si Nong Perfecto.
“Si Eking, Tay, ang anak ni Ingko Tonyo,” tug-an ni Caroline.
“Unsa? Si Eking gyud? Kanang tawo nga kanunay lang nagbitbit og 65?” nataas ang tingog ni Nong Perfecto apan pinugngan, aron dili hibatian sa mga silingan.
“Oo, Tay,” maulawong tug-an ni Caroline. Sa iyang kailadman dili matukib ang pagbasol nga iyang gibati.
“Wa kay uwaw!” gibuhian ni Nong Perfecto ang usa ka tanos nga tamparos nga nakapalup-og kang Caroline sa hawanan sa balay. “Unsay giapas mo kaniya? Wa kay mapaabot nga maayong kaugmaon kon si Eking maoy imong mabana!”
“Tay, pasayloa ko,” nagkanayon si Caroline samtang namahid sa iyang mga luha.
“Kinahanglan manubag si Eking sa imong gidangatan, Caroline!”
“Wa na magpakita si Eking, Tay, pagkasayod niya nga nagsabak ko.”
“Mao na ni ron, kay bisan og bitin ang motental nimo, magpatental ka. Hilabihan kong paningkamot nga makalampos ka sa imong pagtuon, apan mao ni ang imong gisukli sa akong pagpaningkamot,” nagkanayon si Nong Perfecto. Naugkat sa iyang kahiladman ang lawom nga panghupaw.
“Pasayloa ko, Tay,” gisubli ni Caroline ang iyang gilitok kaganina.
Wa motubag si Nong Perfecto. Gibalik niya pagsakob ang sundang sa sakuban niini diha sa haligi. Kon dili pa lang mabilanggo ang tawo nga makapatay og laing tawo, kaayo ra untang... putlan og liog si Eking. Nagpaminti ang iyang kahiladman. Apan pagkatam-is bang tumanon ang balaod. Namulawan kini sa hunahuna ni Nong Perfecto, nga way perpekto ning kalibutana. Tawo lang si Caroline ug ulipon sa pagpakasala.
Andamon na lang niya ang duyan alang sa umaabot niyang apo. Ug gibuhian niya ang taas kaayong panghupaw. (KATAPUSAN)