Fred Nuneza Cañete
Alegria, Cordova, Cebu
PAREHONG di taga dinhi si Bartolo ug si Ramonico. Si Bartolo taga Bohol. Human sa kusog nga linog nga miuyog sa ilang probinsiya, nilangyaw ang hamtong nga ulitawo.
Wala na siyay kabuhian sa ilaha. Hapit katunga sa gitikad niyang baol ang nalubong sa sink hole. Dinhi siya mahipunta sa Barangay Alegria, sakop sa lungsod sa Cordova, Sugbo.
Si Ramonico taga Leyte. Dinhi pod ipadpad sa kapalaran. Biktima siya sa bagyong Yolanda. Hapit mabuang sa kaguol, kay ang iyang asawa ug bugtong anak nalakip sa libuan ka mga nakalas sa katalagman. Maayo na lang kay nalamdagan siya sa Kahitas-an.
Walay mga kabanay ang duruha dinhi sa Barangay Alegria, apan giisip silang bag-ong mga igsuon sa mabination ug maluluy-on nga mga taga baryo. Si Bartolo gipaugbokan ni Beny-Badang og gamayng payag nga saray kapuy-an. Gipasanggutan ang pipila ka punoang lubi alang sa kahinguhaan niini.
Si Ramonico usab gipapuyo ni Ingko Boyo ipon kaniya. Gitudloan siya sa tigulang pagpamantak – kanang matang sa panagat nga bakasi ang makuha. Ang bakasi lamian nga
klase sa isda. Dihang nakakat-on na si Ramonico wa na kini mangitag laing trabaho.
Bastante na siya sa halin sa bakasi nga iyang bukaron matag buntag.
Sa pagpanglabay sa panahon inanayng natibhangan ang masakit nga paghandom sa naagian nga katalagman. Nakighugoy na sila sa bag-ong nakaila ug mga nahigala. Apan ang labing nagkasuod gayud mao sila mismo si Bartolo ug si Ramonico, kay matod pa ni Bartolo, “Kinsa bay labaw nga magbinatiay, Bay Ramonico, kundili kitang duha nga salin sa trahedya?”
“Husto ka, Bay Bartolo. Ug dili kay magbinatiay lang, kundili mag-inunungay gyud tang duha! Di ba, Bay?” ni Ramonico nga nakahurot nag hamabaw sa hungot nga tuba nga bag-ong dawat ni Bartolo. Iyang gidad-an og bakasing linarang ang higala, nga maoy ilang gisumsoman karong buntaga.
Miyanguyango si Bartolo. “Mao gyud, Bay. Mao gyud!” Ug nangatawa sila.
USA ka Dominggo. Lawom nang gabii dihang namauli ang managhigala. Gikan sila sa lungsod nga kapin sa usa ka kilometro ang gilay-on paingon sa Barangay Alegria.
Nagwandog-wandog sa karsada ang duruha kay nakainom. Nakadaog sila sa buwangan, maong nagabhian sa imnanan.
“Nia na tas ato, Bay,” ni Bartolo paghiabot nila sa eskina. “Magbuwag na ta dinhi kay molahos na kos akong payag.”
Niyanghag si Ramonico. Ang balay na diay ni Ingko Boyo, diin siya niipon pagpuyo. Apan inay mosaka, nagdali na misunod kang Bartolo nga mitalikod na. “Hulata ko, Bay! Ihatod tikas inyo!”
“A, ayaw na, Bay. Duol ra bitaw nang akong payag,” ni Bartolo.
“Bisan na. Maayo nang ubanan tika. Nakainom ka ra ba,” ni Ramonico nga bisan hubog na, may pagpakabana pa sa higala.
Gihatod ni Ramonico si Bartolo. Apan sa dihang mopauli na unta siya, si Bartolo na sab ang di mosugot nga mopauli kining mag-inusara.
“Peligro ang panahon karon. Maay nang ubanan tika para seypti ka.”
Ang nahitabo, hasta kapulo nagpuli-pulig hatdanay ang managhigala. Na-alas kuwatrohan sila sa dalan. Unya kalit may mihunong nga sakyanan sa pulis.
“Mao na! Mao na sila, Sir, ang nilungkab sa akong tindahan!” tingog sa usa ka babaye nga nagsakay sa patrol car.
Daling nanganaog ang duha ka mga pulis.
“Arestado mong duha! Mga pulis mi!”
“U-Unsay s-sala n-namo, S-Sir?” ni Bartolo nga nagkanguhal tungod sa kahikurat.
“Niay nireklamo. Gikawatan ninyo!”
“Unsaaa?!” halos magkadungan pagsukna ang managhigala.
Apan gipusasan gayud sila sa mga pulis. Igo na lang nagpatulo sa ilang mga luha sila si Bartolo ug Ramonico. Hinuon, nahibalo sila nga nasayod gayud ang Diyos, hasta ang nagsulat ining sugilanona, nga wa silay sala! (KATAPUSAN)