(PASIUNA: kini ang atong sumpay sa tubag sa sulat suliran nga gipadangat kanato ni Shiela P. mahitungod sa iyang kagubot nga maglisod gayud siya sa pagpasaylo sa iyang kanhi uyab nga naghatag sa iya og kasakit.)
DEAR Shiela P.,
Ania na ang atong sumpay sa atong pagtubag sa imong suliran, ug nanghinaut ako nga madumala na nimo ang imong gibati nga kasuko aron maka-irog ka na karon sa imong nahimutangan.
Usa ka suhestiyon mao ang pagsabot ug paghatag og simpatiya o pagtagad. Ug kini nanginahanglan nga buhaton nimo ang mosunod aron mahimo nimo ang paghatag sa simpatiya ug maong pagtagad.
1. Paghatag og atensyon sa imong mga emosyon. Lingkod sa usa ka lugar nga hilom ug paghatag og atensyon sa mga emosyon nga mogula samtang nagahunahuna ka mahitungod sa sakit nga sitwasyon. Mamahimo nga makabati ka og daghan ug nagkalain-lain nga mga emosyon – mao nga tagai kini og ngalan. Kung paminaw nimo nga daw mapuno ka sa daghan kaayo nga mga negatibo nga mga butang, paghimo og gingbuhaton aron mohatag ka og atensyon sa imong mga gibati diha sa imong lawas. Tuguti ang imong kaugalingon nga magpailawom sa maong proseso nga hinayhinay. Taga-i og pagtagad ang maong emosyon ug nganli kini. Dayon, pangutan-a ang imong kaugalingon kung unsa pa gayud ang lain nimo nga gibati.
2. Higalaa ang imong emosyon o gibati. Pagpraktis sa paglingkod uban sa imong mga emosyon o sa imong gibati. Alam-alami ang imong kaugalingon og mga maayong pulong sa pagsabot kung naglain ang imong gibati. Mamahimo nga moingon ka sa imong kaugalingon sama niini: “Nakahibalo ko nga sakit gayud kini. Ug kini walay lilong nga kung unsa man ang iyang gihimo – sakit gayud. Mao nga okay lang nga bation ni nimo”.
3. Pag-ugmad ug pagsabot kung unsa ang nihatag og motibasyon sa aksyon nga gihimo sa laing tawo. Sulayi sa pagsabot ang estado sa huna-huna sa laing tawo – kung ngano nga gibuhat nila kadto. Unsa kaha ang ilang mga nasinati sa ilang mga kinabuhi nga mamahimong naka-impluwensya sa ilang mga aksyon o gibuhat? Unsa kaha ang ilang gihuna-huna ug gibati? Masabtan ba nimo ang ilang mga aksyon isip samin sa ilang mga limitasyon o mga kahinay isip usa ka tawo – susama kanatong tanan nga aduna usay atong kaugalingon nga mga limitasyon ug kahinay? Subli-on ko ang tumong sa paghimo niini mao nga dili nga pasagdahan nato sila nga makalingkawas sa mga latigo unta nga alang kaniya, apan, aron mohatag og pagsabot kung unsa ang ilang gihimo – bisan na kini naghatag ug problema ug kasakit.
Apan, tungod kay taastaas pa gihapon ang atong pagahisgutan kung unsaon nimo kini paghimo, tuguti ako nga pagasumpayan na usab kini sa sunod nga edisyon ning atong patik. Hangtud sa sunod!
Dr. Fritz
(Alang sa inyong mga sulat-suliran, mamahimo kini ninyong ipadala sa Dear Dr. Fritz, c/o Sunstar-Davao Publishing Inc., Ebro-Pelayo Building, Jacinto St., Davao City, (former Department of Foreign Affairs office), across Ateneo de Davao University and beside Holy Child School of Davao, o i-e-mail kini sa dokfritz@yahoo.com. Ang dili magpamantala dili matubag!)