Garcia: Ing impung mamayutputan bunga (A tree full of fruits)

“ING rirya, nanu pa ta, manibatan king pamagnasa king bage a e keka.

Dapot ing lugma manibatan king pangabating ning bage a keka nang sadya.”

~ Jodi Picoult, Perfect Match

“Kasaman da ka uling tanda na ka ning bage a para karela ala la.

E dikil keka. Iti dikil king pamakisaman a atin la para karing sarili da.

Inya tumiman ka ngeni uling ating bage a makatud mung gagawan

a makapaisip karing dakal a tau dikil keka.”

~Shannon L. Alder

“Ati king panugali ding balang binang ditak a tau

ing parangal lang alang rirya king kakaluguran a misaplala.”

~Aeschylus

“Ing rirya tamu lakwas lalambat kesa king ligaya ding pikakariryan tamu.”

~ François de La Rochefoucauld

“Ipalto ing kabasalan,

Kaulan ing karaniwan,

Bawasnan ing pangamakasarili,

Mikaritak kang kapagnasan.”

~ Lao Tzu

“E mu pakatangalang labis ing tinggap mu na,

At e la naman pangariryan ding aliwa.

Ing mangarirya karing aliwa e ya mikaka-kapayapan ning isip.”

~Buddha

***

Ing impung mamayutputan karing bunga na ya ing maralas pamasibasan da. Mangabaldugan a ing ninu mang asna karakal bandi at salapi, asna kabantug, asna kasanting o kalagu o asna karakal atatanggap a galal yang maralas dang pipintasan at pagsisti ding taung marirya kaya. Anting impun a mabunga, pamaronggan de ba’lang manganabu reng mamutaktak nang bunga.

Bagya ya mu magkamali pagsisti da ne. Mitaluras yang bagya, pagkalyan da ne keng ayling bala sagakgak ding asu. Manguku ya mu, misanipan ya mu, manasna ya mu, tumigab ya mu—gawan da nang maragul a bage ita deng mapangarirya laban kaya. Ala yang gawan a e da suryan at balang suryan da mali para kareng mapangarirya.

Bakit at antita la deng aliwang tau? Kasi buri da ilang ati keng kabilyan tamu. Uling ala lu karin, marirya la, mimwa la. Ing panakit da kareng matagumpe kesa karela tanda ning maragul dang kakulangan. Inya sa’t ing lawe da karing lakwas matagumpe at masaplala kesa karela kasalang uling ila ring mengaring marok dang kablas o kabaligtaran ning kasaman dang kabilyan ding pangariryan da.

Ing aliwang sangkan ya pin ing e da atanggap a buri da’t ali ating lakwas matagumpe kesa karela anti mu naman ning buri da’t ali atin mu namang daig da king tagumpe o igitan da. E la malyaring milupa-lupa tagumpe ring ninu man. Ating lakwas matagumpe at atin lang igitan da tagumpe. Likas mu ita.

Anti king pamamasibas karing mabungang impun, ating taung gawan da ngan ing sablang agyu da bang maging sangkan ning ikasira da ing gagawan dang kapanyiran king o karing taung kakariryan da. Buri da manganabu la ngan deng bungang mamutaktak at bang magisan la ngan at ila nang mamulut bang anabangnan da la reti king makasarili dang kapagnasan.

Daptan da reti ing sablang akarapat da bang apanyiran de ing ninu mang kakariryan da. Maglaram la. Palto lang saksi laban karela agyang ing panyabyan ning saksing iti pane mung kapamatulusan nung e man pane mung kalaraman ba’reng asira pangatau ing kakariryan da. Pamasibasan deng miyayaliwang kasiran bang misaldak ya, bang mangalugus ya ngan bunga at deng bunga na magisan la bang e da la pakinabangnan ninu man.

Rirya tune dakal a asisira.

***

Dake Talabaldugan:

1. kilabut¹ – (palagyu) pamanalakad ding bulbul king balat kaybat mengaligkig. English – goose-pimples, goose-flesh. Alimbawa king pamangamit: “Masikan ing kilabut neng kabang mipapawas kang ibat mepagal kaybat mitsupan kang biglang angin.”

2. kilabut² – (palagyu) takut, gimbal, kasdan. English – terror, fear, dread. Alimbawa king pamangamit: “Ala nang lakwas pang magdalang kilabut nung e ring bage kakatakutang e mu naman akakit.”

3. kilabut³ – (palagyu) katakutan, kasdanan. English – terrifyingness, fearful chacater (persons, entities or occurrences). Alimbawa king pamangamit: “Dintang ne naman king kabalenan ing kilabut da reng makamate a mamugut buntuk.”

4. kilala– (panguri) sikat, bantug, pikabalwan. English – famous, popular, well-known. Alimbawa king pamangamit: “Kilala ya keng kapusungan na ing lalaking yan manibat pa inyang anak-anak ya pa mu inya e na ka mangasdan pa keng kapamirwan na.”

5. kilalanan/kilanlan– (pangdiwa) pakibalwan nung ninu. English – to recognize identity or acknowledge authority. Alimbawa king pamangamit: “Alang aliwang paralan para kilalanan me ing ikit dang anak a kalat-kalat king sumangid baranggay nung e me puntalan ba’meng akit nung ya ing bungsu mung mababating.”

r***

PAMANGAPAMPANGAN: Ing akasanayang yaus tamu king misa neng Kapaskwan—“simbang bengi” agya mang iti mararapat neng galingaldo o ambiski na munag na. O’t antita? Uling ing madalumdum para karing kabalen, agyang galingaldo ya pa, bengi ya pa mu ring tutureng? Antita tamu kelang masabal king Amanung Siswan o ating aliwang sangkan?

Malyaring isipan a mekad uling bayu namu ing mikakamisa neng gatpanapun at munag. Sadya tagana neng mung galinglado a madalumdum pa. Ing abak kekatamu itang kaslag na pa ning aldo king munag, uling alas-kwatru pamu magmisa na. Bayu pa ita manigtigan na la bang mangising deng mosikus at ing bombu yang manimula.

***

Agkatan da kang mambag o midake nanu mang Kapampangan a kawatasan, sanese, sisti, kasuryan o nanu mang dikil king Kapampangan. Nanu mang kutang o sisti dikil king Kapampangan a misulat king Kapisik, malyaring ikutang o malinawan king talasulat.

Pakiparala king email address, garciakragi@yahoo.com. E ne pu makibat keng text ing Kapisik uling megamit ya lagyu keng kapamiraytan. Nung karapatdapat ya’t makayagpang king dalerayang tuntunang Kapisik, masa kang mirinang kapakibatan at milimbag ya sanu man kareng tutuking dangka ning Kapisik. Ipisik me pamu, abe!

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph