ANG Department of Trade and Industry (DTI) kanunay nagpahimangno sa mga negosyante nga dili sakyan o pahimuslan ang bag-ong implementasyon sa Tax Reform for Acceleration and Inclusion (Train) Law. Kay matod pa sa DTI dili angayan pang mopatong ang mga negosyante sa presyo sa mga nag-unang palaliton labi pa ang mga sweetened beverages sama sa softdrinks ug mga juice products kay ang mga manufacturers ning maong mga produkto wala pa kolektahi og excise tax.
Samtang ang Department of Energy (DOE) mipahimngno usab sa mga gasoline dealers nga dili una mopasaka sa presyo sa mga petroleum products niining mga panahona gumikan kay aduna pa silay igong stocks sa miaging tuig nga wala pa patungi og excise tax. Hangtod nga mahurot ang ilang buffer stocks nga giangkat sa miaging tuig wala pay usbaw. Pero wala pa gani ang Enero 15 nga maoy gikatakda sa usbaw, mipataas na sa ilang presyo ang mga oil dealers.
Maayo lang sa pahimangno ning maong mga ahensiya apan walay nahimo sa pagpahimulos sa mga mapahimuslanong negosyante. Karong ang presyo sa softdrinks puwerte nang saka. Kanang gamay nga aduna gyoy tatak sa botelya sa presyo nga P8 apan P10 o P12 na ang baligya sa tindahan. Ang usa ka litro nga kaniadto P35 lang matag botelya karon P50 na. Ang beer in can nga P32 lang karon, P35 na. Walay labot sa excise tax ang beer.
Nahibalo naman kita nga kining pagtaas sa presyo sa mga nag-unang palaliton mag-agad lang sa diktasyon sa presyo sa lana. Mao kini ang borometro. Inig saka sa presyo sa lana ug sa rate sa elektrisidad mosaka usab ang tanan. Unya modemanda dayon ang labor sector og usbaw sa suhulan.
Maayo kuno ang Train Law kay alang kini sa kalambuan sa mga proyekto sa gobiyerno sama sa sa inprastraktura, housing program ug ingon man ang tabang sa mga senior citizens ug sa mga kabus sama sa 4Ps. Pero maayo lagi og gamiton sa tinarong. Ang kuyaw kon mapaingon sa kurapsiyon.
Unya pila ra ang makabepisyo niini sama sa 4Ps kay sa mag-antos, mag-agwanta ug mag-ilaid sa kalisud. (bobbygbalzaro@gmail.com)