ITI pannakariing ni Bulkan Mayon idiay.
Albay...nagkakawilen dagiti sarsarita a nangbiag iti dila dagiti agtrangkaso no awan mai-tismisna. He he...ditayon paglibkan kailian ta daytan san ti ugalitayo ditoy Pilipinas. Ultimunto pay a naitibkol laeng wenno naigalis gapu iti ukis ti saba... aglilinnetleten dagiti usyuso a makibiang. No adda aksidente...ad-adu pay dagiti agusyuso ngem kadagiti tumultulong. Dayta ti galadtayo a saan san a maikkat. Nakaal-alas ken nakababain, kunada..ngem no tradisyonal daytan a tinawidtayo nga ugali...awanen ti maaramidantayo no di mangawat nasugpet man wenno napait ti katukadna. Kas tay kunadan: agsakit nga awan mai-tsismisna dagiti rimmamut ken immauraten kada timmulangen ti kina-tsismosa ken kina-tsismosoda. Ngem apay nga inkugnaltayo kenni Bulkan Mayon dagiti ballag wenno pakdaar a rumbeng nga ammuen ken annadan? Ala, pirsa-pirsayentayo a sukainan dagiti eksena:
***
Unaentayo man dagiti inuugma a pammati tunggal adda eklipse (eclipse): kunada a tunggal adda lunar man wenno solar eclipse...madadael kano ti utek dagiti animales. Aguuyongda kano. Senyales kano daytoy iti umadanin nga End of the World. Adda kano dagiti kalamedad – layus, bagyo, uram, aksidente ken kaarngina a delubyo. Ngumato kano ti lebel ti danum ti baybay a mabalin kano a mangitunda iti tsunami. Ken adu pay a pammati dagiti tuodtayo. Ngem kinuna ti Phillipine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration wenno PAGASA babaen kenni Chief Astronomer Dario Dela Cruz a dagita a pammati a nagruar idi napasamak itay nabiit ti super blue moon ken lunar eclipse ket pasig a SUPERSTITIOUS BELIEFS laeng. Kaipapananna nga awan kinapudnona dagita a pammati. No di ketdi, innayon ni Dela Cruz a makatulong kano daytoy kadagiti agpipinnateg no isyu ti relasyonda iti katre ti saritaan. Sus Maryakusina a narsuod! Kasta aya?
***
Gimmil-ayab a sigida ti lagipko iti daydi lolok. Kanayonnna idi a maiyarasaas iti daydi amak...nga agannad kano dagiti agassawa tunggal adda eklipse (eclipse) ta bumarada kano iti kama ket amangan ta umadu ti pulida. Di kano magebgeban ti areng-eng ken saning-I ken raniit ti katre kadagita a panawen a naglantip ti kiray ti bulan ken init. Hmmm...kayatna a sawen...no aglantip ti dua a banag...adda bara a maparnuay. Ket no adda bara...agrinnisiris ti asug ken panagrittuok ti susuop ti bagi a mangitondanto met ti panaglayus ti diro ni ayat a mabalinto a mangibunga iti ikkis iti ubing kalpasan ti siyam a bulan. In short: adda biag gayam tunggal aglantip ti dua a banag kas koma ti bulan ken init. Mamatiak kenka lolo. Dakami a puli nga imbatim ti prueba ti barayo iti daydi lolak gapu iti eclipse. Mamatiak met iti kinuna ni Dela Cruz ti Pagasa ta adun ti prueba. Saan ngata nga umadu dagiti rapists tunggal eclipse? Talnaka!
***
Kalpasan kadagiti nagkauna a kannawidan ken panamati tunggal adda eclipse...umakartayo kadagiti pagteng ditoy pagilian sipud nagriing ni Bulkan Mayon itay nabiit. Simngaw ti linteg iti panagbuwis wenno Train ...banag nga iti agdama ket sagsagrapentayon ti basnotna kadagiti nagpapangato a presyo ti adu a serbisyo ken tagilako. Nagpipinnulga met dagiti opisyales iti laengda a nagdepensa ken nagbanat iti nakuna a TRAIN. Adda kano pagimbaganna, kunada. Adu met ti pagdaksanna, kuna met ti dadduma a sekta. Simmaruno ti isyu ti impeachment kontra kenni SC-CJ Sereno. Manarimaan pay laeng ti binnanatan idiay Kongreso. Nagpabettak met a kasla bulkan ti ngangaw ni Cam (PCSO Board) kontra iti naanomalyaan kano a party ti kompanyada. Bimtak met ti ngalangala ni Ang a nangbasnot kadagiti opisyales ti PCSO. Agaapadan, pards. Saan laeng a dita. Uray idiay Senado iti kallabes nga isasango ni sigud a dauluen ti kustom a ni Faeldon. Abakda payen dagiti ubbing a nagapa idi nagbalubal ti tangken ti sangida iti kallabes a senate hearing. Ti resulta: imbaluddan ni Faeldon idiay Pasay City Jail. Napasamak amin dagita sipud nagriing ni Mayon, saan aya?
***
Adu pay dagiti gimmiddan a kontrobersiya: kas koma iti parikut ti MRT operations a kanayon a masagsagsag gapu kagiti aberyana. Kanayon a mapaulog a magmagna dagiti piman a pasahero. Timmulong dagiti bus ngem mas kaykayat dagiti pasaheros ti ag-MRT uray agkara-aberya. Naparpartak kano. Ngem mas naparpartak ti dila da Alvares (House Speaker) ken ni Garcia, dauluen ti MRT. No timbangentayo dagiti dua...adda puntosda nga agpada. Ngem nakadidillaw ti tao no awan kano ti ammona. He he...sige, resolbarenyon dayta a parikut ti MRT ta kaasi met piman ti mapan iti 350K agingga’t kagudduat milyon a pasaherosda tunggal aldaw. Simmaruno a naimbestigaran ti isyu ti Dengvaxia. Agtitinnudodan no sinno dagiti nagbasol ken dagiti rumbeng a madusa. Banag a nangapektar payen iti pannakakumpirmar ti appointment ni DOH Sec. Doque. Umad-adu met dagiti report ti VACC ken PAO a biktima kano ti Dengvaxia ngem kunkuntestaren met dagiti eksperto kano ti DOH. Resulta: agamaken dagiti nagannak nga agpabakuna kadagiti annakda, uray saanen a Dengvaxia wenno Anti-Dengue vaccine ti diaya ti gobyerno. Kasla napabutngandan iti imbunga ti Dengvaxia.
***
Iti met laeng uneg ti panag-al-alburoto ni Mayon a napasamak ti padamag a pannakaiyakarto ni PNP Chief dela Rosa idiay BuCor . Masapul kano ti serbisyona dita ngamin ket naibutaktak nga adda kano dagiti baro a drug lords wenno suppliers ti illegal a droga ti agnegnegosyo manen idiay New Bilibid Prison – NBP. Kinumpirma ti PDEA – Phil. Drug Enforcement Agency babaen kenni Acting Director for Intelligence a ni Jigger Montellana idi nagparang daytoy iti House Committee on Justice Hearing itay nabiit...nga dagiti kombiktado a drug lords ti agtultuloy pay laeng ti illegal nga aramidda iti uneg ti NBP ken uray iti ruar. Kayatna a sawen a makapar-aramatda pay laeng kadagiti ramit-pang-kumyunikasyon uray maiparit. Dayta ti gapuna no apay a masapul a mangaramidda iti pamkuatan tapno maisardengen ti illegal a transaksiyon dita. Maysa nga addang ket ti pannakaipatugawto kenni PNP Chief Bato kas mangimaton iti BuCor.
***
Ti kaudian ken nabara a kontrobersiya bayat ti panangipugpugso ni Bulkan Mayon iti asupre, bato, lahar ken lava...ket panggep iti isyu ti Fake News wenno peke a padamag. Nagimbistigaren ti Kongreso. Adda nangikalintegan adda met nababalaw ken napasagidan. Kinapudnona, uray gayam ni Sen. Manny Paquiao ket biktima met ti fake news. Daytoy ket ti isyu ti “kabit wenno babae” nga awanan met kinapudnona, kas kiddag ni Pacman. Ket gapu iti nakaron a dinalapus dagiti fake news iti internet...saan laengen nga iti anti-criminality ken anti-drug campaign ti naipabaklay nga akmen ti PNP iti agdama. Nainayon a baklayendan ti anti-fake news campaign tapno mapasardengen daytoy nangruna iti social media. Masapul nga ammuen ti kagimongan ti fake ken pudpudno a damag sakbay a dumagsen ti parikut ti di pagkikinnnawatan. Dagita ngata a pasamak nga intay imbuksilan ket partaan iti masakbayan nga ipakpakita ita ti panagbettak wenno panagriing ni Bulkan Mayon? Awan makaibaga a senyales wenno saan...ngem naim-imbag tay nasapsapa a panagannad ngem tay maudi a babawi. Adios mi amor, ciao, mabalos!