WALA ka bang napapansin sa ating mga kapaligiran? Kay dumi na nang hangin pati na ang mga ilog natin. Ang dagat dati kulay asul ngayon ay asul pa rin.” Kini ang tipik ug kabahin sa mga titik sa kantang “Masdan Mo ang Kapaligiran” sa nabantog nga grupong Asin, folk rock group sa dekada 70. Ang kanta nahulagway sa atong kalikupan nga gi-abusuhan sa katawhan.
Niadtong gamay pa ko, didto sa akong yutang natawhan sa Barangay Olingan, Dipolog City, uban sa akong nga barkada adto kami mangaligo sa sapa duol sa among balay. Tin-aw ug limpyo ang tubig. Kabaw ray among kontra nga usahay adto motuna. Apan sa paglabay sa katuigan, nahugaw na ang maong sapa kay gihimo nang labayanan og mga basura. Unya daghan na usab ang gitukod nga mga balay nga walay pansayan.
Ang atong kabukiran nanga-opaw na gumikan sa ka-ingin ug mga subdivision. Didto sa Luzon ug Mindanao labi pa sa habig sa Surigao provinces, gihimo nang minahan. Ang mga lasang sa Agusan nanga-upaw na pod gumikan sa illegal logging. Ang dagkong siyudad nagka-problema sa labayanan sa ilang mga basura kay way tarong nga landfill.
Ang atong kadagatan mao gihapon. Gani kining gikatakda nga pagsira sa isla sa Boracay resulta na sa pagpabaya ug abuso sa katawhan. Ang mga balay patigayon sa maong isla, maayo lang moginansiya apan wa maghuna-huna sa pagprotihir sa kalikupan. Adunay pipila ka establisementong way klarong waste management. Ang hugaw gikan sa ilang comfort rooms toa gipagawas sa kadagatan hinungdan nga nahugaw.
Kon nahitabo ni sa Boracay, way rason nga wa kini mahitabo sa ubang beach resorts. Paminaw nako mao usab kini ang nahitabo sa Lapu-Lapu City, Bantayan island, Panglao, Bohol ug uban pa. Gi-feature sa telebisyon. ang Coron, Palawan nga usa sa mga tourist destination. Nabisto nga sa likod diay sa isla, ang mga balay nag-ubog sa dagat sama sa Pasil ug Ermita. Asa man ilabay molabay ang mga lumolupyo sa ilang hugaw? Diretso sa dagat. Mao nga atong protektahan ang atong kalikupan para sa mosunod nga henerasyon.
(bobbygnalzaro@gmail.com)