NITAMBONG ko sa tinuig nga meeting ug forum sa Philippine Press Institute kay ako ang gipadala sa akong Editor-in-Chief Michelle So. Ikatulo na kadto nako nga sunodsunod nga pagtambong.
Karong tuiga mao ang labing maanindot sa tanan nakong gitambungan kay duha sa topics mao ang naa sa akong interest, ang West Philippines Sea ug road safety.
Ang nipresentar sa data kun mga kasayuran kabahin sa kahimtang sa atong kadalanan ug mga sakyanan mao ang Vera Files. Sa ilang presentasyon, akong nahibaw-an nga sa Metro Manila, ang labing taas nga kaso sa panagbangga naglambigit og motorsiklo. Naa ni sa mga 70 porsyento. Ang biseklita naa lang sa dos porsyento.
Kadaghanan sa nangamatay tungod sa pagkaangol sa ilang ulo. Dinhi imong makita kon unsa kamahinungdanon sa pagsul-ob og helmet, magmotorsiklo ka man, o magbiseklita. Apan makapasubo nga ang pagsul-ob og helmet wa hugot nga gipatuman sa rural nga mga dapit. Adto og bukid o kaha mga lungsod, tagsa ra kaayo ang mag-helmet niadtong nagmotor. Maihap lang.
Unsa diay kalainan sa mga tawo sa kalungsoran ug nianang naa sa urban areas? Unta, uniporme ang pagpatuman sa balaud.
Helmet
Didto ko og Camotes sa unang semana ning buwana aron pagkuha among kinamanghurang anak. Nagmotorsiklo ko didto aron mas sayon ang akong biyahe kay di ko mag-agad sa laing tawo.
Sa pagdunggo pa lang nako, duna nay mga motorsiklo sa pantalan sa San Francisco. Wa ko nakakita og driver ug angkas nga nagmotorsiklo. Sa akong biyahe, duha lang ka mga tawo ang akong nakit-ang nagsul-ob og helmet.
Nitambong og hearing sa korte sa Danao City ang akong misis isip saksi. Kay advocate ko sa road safety, nang-obserbar ko sa mga driver. Ang nag-helmet sa mga nagmotorsiklo maihap lang. Kadaghanan way helmet. Ang mas bati kay gitan-aw ra sila sa mga traffic enforcer.
Unsa kahay kalainan sa urban ug rural area? Sa rural areas gamay ra tuod ang mga sakyanan, apan ang kakuyaw managsama ra kay kadaghanan sa drivers mopadagan ingon sa wa silay kahadlok sa kamatayon.
Kusog
Nganong mas daghan ang aksidente sa motorsiklo kay sa ubang mga sakyanan sa kadalanan? Di ni tungod lang kay mas daghan ang motorsiklo. Ang kakusog sa pagpadagan ug kakuwang sa disiplina sa mga nagmotor maoy nakaingon niani.
Kapila na ko diriyot maigo og motor. Duha na ka higayon nga naigo ko og motor, apan di lang kusog ang impact mao nga wa ko matumba.
Huna-hunaon lang unta sa mga nagmotorsiklo sama nako nga kuyaw ang kusog nga pagpadagan tungod kay lisod na ang paglihay ug pag-brake, labina kon nagdagan ka og 60 kilometros matag oras. Mas dali matumba ang motorsiklo kay duha ra ang ligid. Mas kusog ang dagan sa sakyanan, kini magkagaan.
Kon ikaw magmaneho, huna-hunaa nga ang imong gisakyan makapatay. Mao usab ni ang posibleng hinungdan nga ikaw mamatay.