WA pa koy ideya niining pagka sulata kon unsay desisyon sa United Nations arbitral tribunal kabahin sa atong reklamo batok sa China nga gipaabot nga moguwa kagahapon sa hapon.
Atong gireklamo ang pag-angkon sa China sa dakong bahin sa West Philippine Sea diin sakop sa atong teritoryo. Gani, duna silay gitukod nga airport sa usa ka gipadak-ang isla nga sakop sa Pilipinas.
Apan, samtang naghulat ang kalibotan sa maong desisyon, nag-military exercise diha sa West Philippine Sea ang Chinese Navy gamit ang mga live missiles.
Kini nahitabo bisan pa man sa pagpalig-on sa Estados Unidos sa ila sab nga naval fleet sa mao gihapong dapit. Gawas nga kaalyado ang Pilipinas, kinahanglan alang sa Estados Unidos nga maagi-an sa mga barko gikan sa lain-laing nasud ang maong dagat.
Alang sa Estados Unidos, siya lider ug angayang masiguro niya nga maagi-an ang West Philippines Sea. Ang Estados Unidos gud ang pulis sa kalibotan.
Tungod niini, makaingon kita nga grabi ang tensyon karon sa maong dapit. Ug kining maong dapit naa ra gyud sa tugkaran sa Pilipinas.
Gubat?
Kaniadtong 1941, naapil kita sa ikaduhang gubat sa kalibotan kay giapil kita sa mga Hapon sa pag-ataki kay usa man kita ka colony sa Estados Unidos.
Human gi-ataki sa mga Hapon ang Pearl Harbor didto sa Hawaii, ila dayong gilusob ang Pilipinas.
Ingon niini kaha ang mahitabo karon?
Alang kanako, depende ra gyud kini sa China kon sa ilang tan-aw makatabang ba kanila ang usa ka gubat.
Sa pagkakaron, daw nagduwa ang China ug Estados Unidos og usa ka high stakes poker game diin kon naay masipyat, ang Pilipinas ang maalaot.
Bisan pa man, atong gipaabot nga sukwahi sa miaging administrasyon nga nagsalig gyud sa kusog sa Estados Unidos, ang administrasyon ni Presidente Rody Duterte daw buot nga mosubay og independente nga agianan taliwala sa duha ka mga higante.
Sa pagkakaron, gikuyawan gyud ko kay di pa man kita makasugakod nga tinuod mag-independente. Gikinahanglan pa kitang mopalig-on sa atong armadong kusog.
Kalinaw
Niining puntoha, alang kanako mahinungdanon ang tinguha nga kalinaw tali sa kagamhanan ug tanang mga rebeldeng grupo sa nasud.
Sa maong paagi man gud, mas makatutok unya ang kagamhanan sa pagpalig-on sa atong armadong kusog batok sa ubang mga nasud nga buot modaogdaog kanato.
Di na mahurot ang atong kusog alang sa pagpatay sa ato ra usab nga mga igsuong Pilipino.
Hinuon, daw dako sab kaayo kini nga hagit alang sa administrasyon. Lalim bay mag-abot ang mga walhon ug mga opisyal kaniadto sa panahon ni Erap ug GMA diha sa Gabinete ni Presidente Duterte.
Balaod sa dagat
Samtang makapalig-on sa baruganan sa Pilipinas ang giatangan nga desisyon sa United Nations Permanent Court of Arbitration, kinahanglang tun-an gyud pag-ayo ang maong desisyon sa administrasyon.
Makaingon kita nga ang desisyon sa maong ahensya sa United Nations mao ang kalibotanong balaod sa kadagatan.
Ang problema lang kay murag nagpakita ang China nga di kini motuman sa maong desisyon. Sa gipakita niining military exercise, nag-signal kini nga mas importante alang sa China ang kusog militar kay sa mga kasabutan.
Ambot lang sab hinuon kon makabaton bag kaulaw ang kadagkuan sa China nga mangitag gubot bisan og wala sa lugar.
Kuyaw kay mahimo niyang kontra ang mayorya sa mga nasud sa kalibutan. Di maayo alang sa ekonomiya sa China ang maong scenario.
Mao nga kinahanglang tun-an sab nila ang desisyon sa tribunal. Modugang na lang kitag komentaryo sunod semana human nato mabasa ang maong desisyon. @anol_cebu sa Twitter