ILIGAN CITY -- Ang bulan sa Agusto maoy giila nga National Breastfeeding Awareness Month.
Alayon niini usa sa daghang mga inahan nga nailhan sa SuperBalita ang himoon nga bida niining papel aron paghatag kanilang mga inahan og pinasahi nga pag-ila o recognition.
Si Ritchie Paculba, 29, Information Officer 4 sa rehiyonal nga buhatan sa Philippine Information Agency sulod na sa upat ka tuig.
Upat ka tuig na ang iyang kamagulangang anak samtang siyam ka bulan ang ika-duha, nga kanunay na niining gidala sa iyang opisina o sa bisan asa nga field works nga i-assign kaniya sa iyang buhatan.
Miingon si Paculba nga ang iyang desisyon nga magpa-dede sa iyang anak, ug dili maghatag og bisan unsa nga gatas de-lata o formula, nagsugod niadtong high school pa siya nga wala pa siya maminyo ug manganak.
"Kadtong high school pa lang ko nga makabasa ko sa mga lata nga 'Breastmilk is still best for babies up to two years.' Sa akong huna-huna, unsa pa gayud lugar ang pulos sa formula kung mismo ang gabaligya gaingon man nga best gihapon ang breastmilk," miingon siya.
Ania ang padayon nga interview sa SuperBalita (SB) ngadto kang Paculba (RTP):
RTP: Pero dili pa gyud ing-ana kabug-at akong kahibalo sa breastfeeding. Taphaw ra kay kasagaran lage, mag-agad ra kung unsa ang naandan sa pamilya ug dili magbasa-basa kabahin sa pagpadede kay ingon man lage sa mga lola nako nga matun-an ra nang pagka-mama kung naa na ang bata.
Miingon siya nga nagpadede siya sa iyang duha ka mga anak kay gusto niya nga himsug sila ug sa iyang mga nabasahan, wala’y gatas nga makatupong sa kadaghan sa bitamina nga makuha niini maski pa unsa ka mahal ang formula ang paliton.
RTP: Tungod sa breastfeeding, dili ko mabilar ug mata kada kadlawon para magtimpla ug gatas. Takilid lang gamay, wala na’y problema. Dili pud masakiton ang bata ug dili na kinahanglan magpalit ug vitamins o mahal nga gatas kay kung eksklusibo nga gipatotoy ang bata, dili na siya manginahanglan pa ug ubang bitamina. All-in-one kumbaga ang gatas ni nanay.
Dili usab hasol, miingon si Paculba, kung manlakaw kay dili na kinahanglan daghan ang dalhon. Sigurado pa gayud siya nga dili hugaw o dili masagulan og mikrobyo ang gatas kay diretso man mainom sa bata ang gatas dili pareha sa formula nga daghan pa higayon ang mikrobyo musawsaw sa gatas sa panahon nga gaandamon kini-sugod paghugas sa beberon, paggamit sa formula nga basig daut na ug pagkapan-os niini.
RTP: Tungod usab sa breastfeeding, mas taas ang higayon nga mag-uban mi ni baby. Mao bale ang among bonding time. Dili pa gayud ko mabalaka kung nasobrahan ba og pakaon si baby tungod kay dali ra ma-digest sa iyang tiyan ang gatas dili pareho sa formula nga kinahanglan gyud abayan ug tubig kay ispiso ra kaayo.
Apan aminado ang nasangpit nga inahan nga aduna usa'y disadvantage sa pagpadede.
RTP: Dili gayud basta-basta makalakaw si nanay kay mangita man sa gatas ang bata pero daghan man nuon mga paagi nga makadede gihapon sila sama sa paggamit ug manual o electric pump dayon i-plastar lang gayud og butang sa ref para dili dali madaot.
SB: Kinsay nag-impluwensiya nimo nga magpa-dede sa imong anak? Gihimo ba usab nimo kini sa imong unang anak?
RTP: Sa akong mama pa lang daan, na-impluwensiya na gayud ko magpadede kay maski gatrabaho siya sa una, ga-pump gayud siya para mabinlan ug gatas akong mga manghud. Ang pag-apil pud nako sa grupo nga Modern Nanays of Mindanao (MNM) nakatabang sa akong desisyon nga eksklusibong ipadede akong baby.
Aminado si Paculba nga kaniadto, nagtoo siya nga dali ra ang mahimong inahan ug dili na kini tun-an. Apan tungod, matud pa, sa suporta sa iyang giapilan nga grupong MNM ug mga basahon, iyang nakumpara nga lahi ra kini.
RTP: Igo ra man ko tigbasa sa mga posts sa grupo ug maski sa ing-ana, daghan kaayo ko nahibalo-an partikular na sa breastfeeding. Lahi ra gyud ang mga gai-share sa grupo kay nahimo ko’g mas “confident” sa akong breastfeeding journey.
Nagpadede siya, matud pa, sa iyang kamagwangan apan iyang naabayan og formula.
RTP: Mao lage ning gamay ra og kahibalo sa pagpadede, huna-hunaon nga kulangon pa ang gatas sa inahan. Pero taman to 3 years old akong kamagwangan nagdede sa akoa.
SB: Kumusta ang suporta sa imong bana ug mga kauban sa trabaho nga gadala ka kanunay sa imong gamay'ng anak sa opisina?
RTP: Sa sugod, dili kampante akong bana nga dalhon nako ang bata sa opisina kay lage wala pa siya’y nakita o nadunggan nga gabitbit ug bata kamulo’g trabaho ug ga-babywear. Pero pagkakita niya nga okay ra mi ni baby ug makatulog ra’g insakto ang bata, gisuportahan ko niya ug proud pa kaayo nga ibalita sa iyang mga kaila nga wala undangi ug padede ang bata maski ga-opisina iyang asawa. Gapasibya na pud siya sa iyang mga kaila nga lahi ra gayud ang epekto sa pagpadede ug babywearing.
Miingon si Paculba nga wala usay problema sa iyang mga kauban sa trabaho tungod kay sila man mismo nag-advocate sa beastfeeding ug attachment parenting.
RTP: Dili pud hilakon ang bata busa dili ra makadisturbo sa opisina. Gatabangan pud ko nila nga dili ra kaayo ko malisuran sa akong trabaho apil akong boss, pirmi niya gahuna-hunaon nga naa ko’y bata busa dili ra pud kaayo ko gaipabyahe.
SB: Imong mensahe ngadto sa mga inahan, sa mga mahimo pa'ng inahan ug nagpalano nga mahimong inahan.
RTP: Sukwahi sa gipang-ingon nga mahibalo ra ka og pagpadako sa bata kung naa na kini, kinahanglan sa inahan o gaplanong ma-inahan ang magbasa-basa kabahin sa pagpadede o breastfeeding. Dili kaminusan ang pagka-inahan kay kung ga-eskwelahan ang pagtrabaho sa kompanya, unsa nalang ang pag-amping sa usa ka kinabuhi. Kay kung masayop man gani sa trabaho, naa pa’y mga boss o kauban nga pwedeng muluwas sa kompanya pero kung ang bata kulang sa pag-alima o nutrisyon, dili na mabawi sa inahan ang huyang nga kaugmaon.