PAGHIABOT ko sa among balay gikang nangraha og mga kahoy didto sa kalasangan maoy akong nalantawan ang usa ka luhong sakyanan nga nag-parking atbang sa gipuy-an sa magtiayong Gadoy-Mityang, nga kadugo ra namo. Manag-agaw man si Iyo Gadoy ug ang akong amahan. Sa akong tan-aw bag-ong napalit ang maong sakyanan kay sinaw pa ang pintal ug wala pay garas ang kaha. Ang mga ligid niini bag-o pa kaayo.
Human ko ipahimutang ang mga binugkos nga kahoy nga akong dala, namahid ko sa akong mga singot ginamit ang T-shirt kong hinubo, dayon og pamapha sa mga sagbot ug mga abog nga namilit sa akong purol. Human kog pamapha sa akong purol nabati ko ang tingog sa usa ka lalake nga nangayog katahuran. Diha siya sa duol sa hagdanan sa dakong pultahan sa among balay.
Bisan og wala ko pa hikit-i ang tawo nga nangayog katahuran, nailhan ko dayon kon kinsa siya. Naila ko man sa iyang sinultihan nga may pagka nguho, nga ang mga pulong hapit dili nako masabot. Wala masayop ang akong pangagpas, kay sa paglili ko kon kinsa ang bag-ong abot, misugat sa akong panan-aw si Jumar, anak nilang Gadoy-Mityang. Nagtakiang kini paglakaw paingon sa among hagdanan.
Nahibulong kaayo kog dako kay ang Jumar karon nga akong nakita lahi ra kaayo sa Jumar nga akong nailhan kaniadto. Hinuon diha gihapon ang iyang pagka kiang ug ang iyang pagka busngi, nga mao tingali ang hinungdan nga nguho siyang mosulti. Ang nakalahi lang kay namungingi na man siya sa mga alahas nga pulos mahalon ug nagsul-ob pa og mahalong biste, lakip na ang sinaw niyang sapatos nga panit.
“Ngumosta ka na, Ngaw Al?” timbaya ni Jumar kanako. Agaw man sab ang among tawganay; misuon man kami sa among mga amahan. Ang iyang tinan-awan morag nagsuhid pag-ayo sa tibuok kong pamayhon.
Espoting man god ko kaniadto pirme sa ulitawo pa ko. Luho akong pamiste. Dili gani ko mosul-ob kaniadto og mga biste nga dili mahalon. Kadaghanan sa akong ipanul-ob kaniadto mga imported, maong sikat ko kaniadto sa among dapit. Sa laing bahin, si Jumar kaniadto nagkato lang ang dagway pirme.
Mao nga kanunay namo siyang bugalbugalan, ilabi na kon magkapundok kaming mga batan-on. Morag gipakaminos namo si Jumar niadtong higayuna, ilabi na kay daghan usab kinig mga apan sa iyang kaugalingon. Gawas nga nguho kining mosulti, magtakihod kining molakaw.
“Kinsa may tag-iya anang sakyanan nga naka-parking tungod sa inyo, Gaw?” sukot ko. Nagduha-duha man god ko kinsa gayud ang tag-iya niini.
“Ah...ah...aho na, Ngaw,” tubag ni Jumar nga mingisi, mapagarbuhon nga miangkon sa sakyanan.
Gikan kang Jumar mismo akong nahibaw-an nga naminyo siyag anak sa usa ka adunahan, anak mismo sa iyang mga agawon didto sa Negros, nga nanag-iya og halapad nga asyenda. Dugay na nga nakaalagad si Jumar sa maong pamilya.
Nasuod siya sa tanang mga sakop niini, lakip na sa iyang naasawa.
Misugilon si Jumar nga nasakit kaniadto ang anak nga babaye sa iyang agawon. Kini ang nahimo niyang asawa. Taudtaod na kining naglubog sa banig tungod sa sakit niini. Si Jumar ang gipaatiman niini, kay lugosay na kining makabangon. Si Jumar gayud ang tighungit og pagkaon ngadto niini. Siya usab ang tigpatomar sa mga tambal nga giresita sa doktor.
Tungod sa kadugay nang pagsilbi ni Jumar sa masakiton nagkasuod sila pag-ayo, hangtod nga gibati sila og paghigugma sa usag-usa. Ang ilang panaghigugmaay giuyonan sa ginikanan sa babaye, nga miila sa pagsakripisyo ni Jumar aron mamaayo sa sakit ang ilang anak.
Daw dili gihapon ko makatuo sa gipang-asoy ni Jumar kanako, ilabi na sa iyang maayong kapalaran nga midangat karon. Kinsa ba goy magpalandong nga ang Jumar nga amo lang gipakaubos ug giyaga-yagaan kanhi ug kanunay gani namong bugalbugalan, nahimo nang usa ka adunahan? Igo lang kong nakapanglingo. Misantop sa akong hunahuna nga dili gayud diay matag-an ang kinabuhi sa usa ka tawo. (Katapusan) ( Rodel C. Nuneza, Maslog, Tabogon, Cebu)