KINING kuyog nimo pirmi ang mga batan-on sa eskuylahan ma-expose sab ka sa ilang kaugalingong kultura. Nagtuo ka nga isip maestro ikaw ra ang adunay matudlo nila mahitungod sa mga butang-butang? Sayop. Daghan sab silag matudlo nimo.
Kining maghisgot tag pinulongan, pananglitan. Nagtuo ko nga ako ray may matudlo nila mahitungod sa paggamit ini, kay writer lagi ko ug nagtrabaho sa media. Apan labing daghana man sab diay kog mahibaw-an mahitungod sa kamabulokon sa usa ka lengguwahe kon imong pasagdan ang mga batan-on nga magduwa-duwa niini.
Gahapon, padung na kong mopauli, naagian nako ang akong mga estudyante nga nagtapok dapit sa may parking area sa eskuylahan. Ug pagkakita nila nako, nagdungan silag syagit, “Lodi Sir Insoy.”
Ningngisi lang sab ko nila ug padayong milakaw. Apan bisan sa nagsakay na ko og jeep ug layo na ko sa eskuylahan, nagsige gihapon kog hunahuna unsa to ilang gisulti.
Di ba kaha to, “Palodi mi Sir Insoy?” Kalain sab kon mao man gani. Mga estudyante nangayog load sa ilang maestro. Di pud tingali. Unsa diay to? Paeta ning edaran na ta, mabungol na man.
“Wa to sila nangayo og load nimo oy,” ingon akong misis dihang namahuway na mi sa balay pagkagabii. “Ang ilang giingon, ‘Lodi Sir Insoy!”
“Unsa man pud kunoy pasabot ana?” nangutana ko. “Kanang lodi binali na sa idol,” ingon si misis. “So, ang ilang giingon, ‘Idol Sir Insoy.”’ Pastilan, mao diay na. Ka-complicated sa life.
Ug ning nangaging mga adlaw, nanggawas sab sa social media ang ubang mga binali o gi-rambol nga mga pulong, sama sa petmalu (malupet, malupit), werpa (pawer, power), enka (kaen, kain), ug daghan pa. Kon atong himoon nga sentence, morag ingon ani paminawon, “Sir lodi grabe kaayo motudlo petmalu!”
Dili ni imbento sa mga millennials. Dili na bag-o ning pagbali-bali, pagrambol-rambol sa mga letra sa pulong aron maghimog laing pulong Namat-an nakog buot ang erpat (pater, father), ermat (mater, mother), astig (tigas), jeprox (project), olats (talo), dihens (hindi) ug uban pa sa dekanda setenta, otsenta ug nobenta.
Ang pagduwa-duwa sa mga pulong dili exclusive sa usa ka henerasyon. Kinaiya sa tawo ang pag-manipulate sa lengguwahe. Ganahan ko ani tungod kay nagpasabot kini nga kontrolado nato ang language, imbis nga ang language ang magkontrolar nato. Mas mabulokon ang atong pinulongan sa ingon ini nga paagi.
So chill lang mga bai, dili komas ning istayla, di ngaub ning mga bataa. Matsalams sa pagbasa.