“Kapampangan, misapwak
King legwan na ning Alaya
Gabun ding pantas at marangal
Sibul ning lugud, karinan ning tepangan;
Batis ning katalarwan
At panandam makabalen
Ligaya mi ing mye payapa
King malugud mung kandungan.
Kapampangan, sale ning legwan
Kapampangan, sandalan ning katimawan
Kilub ding pusu mi atin kang dambana
Lwid ka, lwid ka!
Palsintan ming Kapampangan!”
~Lawiwi: Rev. Fr. Greg Canlas
Sunis: Watas Serafin Lacson
“Ding dayat, mung misnang pale,
yumu ning atbu't, banglung sampaga.
Banwa mung maslag ya aldo.
Labul ning angin, asna kanyaman.
Legwan mu, O, Indung Tibwan
Nan'mang dasnan ku, e ku kalingwan.
Palsinta keka daraun
Kaba ning bye, alang angga.
At ing bye da, keka inampang
Ding bayani karing anak mu.
O, Makamal! O, Indung Tibwan!
Lugud ku keka, e manuman!
Nung mo sa'ng malili ku, kakung batyawan
Bunduk ning Alaya, asna timyas.
Sulagpo kung - anting ayup
Dyan mu kung sale, pidugpanan.
Ding ilug mu, kakung baleben
E mu ku sana pabustan.
Bulan king bengi, sumlag ka sana
Ipalto me ing pakamalan.
Mibalik ku, nu man karin
Sikoti na, niting yatu
O, Makamal! O, Indung tibwan!
O, Indu kung Kapampangan!
Muli na ku king salu mu.
Panay'n mu ku sa, O, Indung Tibwan!
O, Makamal Indung Kapampangan!
Indung Kapampangan!”
O, INDUNG KAPAMPANGAN!
~ Kragi 11.27.2000
***
MAKABEBE
~ Kragi, 1985
Makabebe, balen ding kakung pipumpunan,
Lipi't sakup nang Tarik Suliman.
Malaut mung milabas, mayumu nung pigaganakan - Makabebe.
Gilid mu ilug, sapa king libutad mamagus,
Ngeni bina na kang minalis.
Kabibi ampong asan, atin pa kayang mengatagan? - Makabebe.
Nukarin ne ing legwan mu?
Minagus agnan ning lwa!
Kapilan ka mibalik?
Manibat king kanatba - Makabebe.
King kekang kandungan ku mu,
karin ku misalilung
At keka ku agisingan…
legwan ning bye iti - Makabebe.
Datang ing penandit,
pantunan da ka reng ka’kung mata,
Kambe na ning Indung Kapampangan.
E ka sa sasalikut,
ipildis me ing kekang gulut .
Kaba ning bye ku,
ika na mu ing ka’kung luguran,
binye ning Ibpang ka’kung palsintan.
Ing kekang yumu't legwan
kapilan man e kalingwan - Makabebe!
Makabebe. Makabebe. Makabebe. Makabebe.
Makabebe. Makabebe. Makabebe.
Kaluguran da ka!
LAWIWI ning MASANTUL
O, Masantol, albug man o kati
Ika’ing pagsantungan kung parati!
O, Masantol!
O, balayan karing mawli
karing batundalig ing beytan
ning bayaning mal a sugi
i Aring Tarik Bangku Suliman!
Daragus la ring kekang ilug,
dayat malat sasapwan na la.
Malaut ma’t ababatyo-
nwan a bunduk ning Alaya!
O Masantol, labwad kung tibwan
ika mu’ ing king pusu ku mitagan!
O, Masantol!
King asikan at ligawan,
gabu’t danum a pibandyan;
King sala man o dalundum,
keka mu ing kapanaligan!
Nung balikdan ku ing milabas
kasinglagu ning salunsungan;
Ing payntungul sari aslag
ampang keka, labwad palsintan!
O, Masantol!
Indung Tibwan…
O, Masantol, tula ning bye,
daraun ku keka- ing kapuryan!
O, Masantol! O, Masantol!
~ Kragi B. Garcia/Bajun Lacap 02.03.2002
***
Lwid ya ing Aldo ning Kapampangan king aldo iti. Kasaplalan, Kapayapan at Ligaya karing kabalen maluka man o mabandi, anak man o matwa, babai man o lalaki. Sana maging mayap parati ing kabilyan tamu pati na ring kasiping tamung balen o lalawigan o bangsa.
***
Dake Talabaldugan:
1, nayun – sentingan, legwan, makasining. English: being pleasant to the eyes or senses. Alimbawa king pamangamit: “Alang kasing nayun ing akakit lang mikasundu deng mikakapatad agyang makananu la pa kakalulwan.”
2, nawa – keynan o pangamayan ning kabyayan o kabilyan. English: progress, prosperity or easy living. Alimbawa king pamangamit: “Alang kasing nawa ing bye da reng byasang magdala king kasakitan o tula man.”
***
DIPARAN at KASEBYAN
Maralas dang sasabyan da reng kabalen ing antini:
“Dayang Asu!” Deng amanung deni ilang gagamitan da reng aliwang lipi kareng kabalen a Kapampangan anting sangkan karela a sukab o lilu la pauli ning pamandakap da kang Aguinaldo inyang kapildis ning Dalambanwang 1900. Marok ya pakabaldugan iti uling e tutu ing sasangkan da. I Aguinaldo yang sukab karing kabalen a Pilipinu pauli ning e la ditak ding pepapate na ba'ya mung mandatila king tungkulan nang gawa-gawa mu naman at dinalan keng kapamiraytan.
Kabaldugan: Mangabaldugan a kaugaling asu, Nung pakaisipan mayap ya kabaldugan iti uling deng asu tapat lang kakaluguran o alipan. Deti e da ka lakwan, subali pa keng katapatan da—matapang la naman.
***
MIKANLAPIT at MISUGLUNG KABALDUGANG AMANU
baranggay – sakup na at malati kesa keng balen, uling ing metung a balen sasakup yang dakal a baranggay.
balen – ing aguman at katipunan da reng baranggay, kambe ring puruk, sapa at pulu.
bangsa – ing aguman at katipunan da reng lalawigan, lakambalen o kalungsuran.
kalungsuran – masaplalang balen pauli ning panakitan na at mayap a kabyayan ding memalen.
lakambalen – aliwang bansag king kalungsuran o masaplalang balen pauli ning panakitan na at mayap a kabyayan ding memalen.
lalawigan – aguman at katipunan da reng balen kambe ring lakambalen o kalungsuran.
pulu – malating dake ning balen o lalawigan, atin man o alang pakatuknang.
puruk – sakup ning baranggay.
sapa – palagyu da kareng dake ning balen a makalele keng sapa. Alimbawa: “Sapa Libutad”, “Sapang Pari”, “Sapang Maubingan”” at dakal pang aliwa.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king muirbiliuqeitpo@gmail.com mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0905-2162-419 o keng Facetime: 0999-3654-490.