Dalit ning Mikakalukung Aldo (Song of the Scorching Sun)

Dalit ning Mikakalukung Aldo (Song of the Scorching Sun)

“King tawling aldo ning dimla, agaganaka da ka;

Ding taliri mu gagapang la anting araru king lawta;

Pipalutang daya...ing are mengarapug na.

A, ring bini ring katilpu ila namang lungkas

at ding biga manikal la...

Lwa ning gugupung panaun karing banwa tumulas na;

Dapot bayu pa malyari iti, mangaskad pamu ing laput at burak.

Bang sulagpo king mamala at magpalwa

karing sablang matang alang sangkan king pamanangis da.

Anting sangkan ding kanaku,

e anting sangkan ding ulu o sibuyas karing mata

nune sangkan ning mebuguk a panandam

inyang tawling mikit kata

karing tawling penandit

ning tawling bengi

king tawling aldo ning dimla...

tawling penandit king tawling bengi

king tawling aldo ning tawling bye ku.

Pasibayu, atin na namang dayang daragus

karing bayung yamut ku!”

“Tawling Aldo ning Dimla”(Mesusug)

Alejandro Sigwa, Ka-11 ning Pebreru, Banwang 2004

“Bulan!Bulan!

balduganan mu kung sundang...

dapot lakwan mu na sa ing sablang kalawang!

Nune lundag na ku mu king labi ning awang,

bayu ko ayamyam deting dayung swapang!

Aldo!Aldo!

Atsanan mu kung piso...

dapot isakwil mu na sa ing pamagtampiso!

Pagdamutan ku namu ing putung melaso,

bayu ku ayamyam tilak na ning aso!

Batwin! Batwin!...”

“Dalit Maslag” (Mesusug)

Alejandro Sigwa, Ka-22 ning Abril, Banwang 2002

*** ,

Ambisna marimla pang bagya neng kapitangan bengi angga nang galingaldo, ing lisangan manyagad butul ngara pin deng mapilan.Oneng makanyan lang tagana pamisip deng tau--”Sala la king malpa-- sala king magadtu!”

El Niňo kanu migmula inyang tawling dake ning milabas a banwa at angga na keng kapitna ning banwa o Unyu ing talab niti keng panaun keti king yatu. Mapali ya kesa kareng aliwang banwa, at dintang ing asna kapali,, asna kalisangan mapilan pang duminggu. Ditak-ditak papali. Neng galingaldo atin pang ditak a dimla dapot papupus na iti. Bala mandilu ka keng pawas agyang ala ka mang gagawan at makakera kamu.

Ing patak ning danum kareng gripu payna nang payna, Sadya makapandilig ka kareng tanaman at “hose” ing gagamitan mung panugtug. Ngeni, mapilitan kang isinup me pa uling maynang bina ing danum. Karen nang lumang datukanan sabun pamipi ka malyaring manugtug kareng sese m'yang tanaman. Kalambat pamo ing manipun uling kaylangan mung sumalud keng masikan pa ing imi ning bingut ing tulu ning danum a asna karinat pamo—ating samut bala laput a mamalasmalas.

E naman malyaring gamitan ing danum albug uling keni Mawling Kapampangan misamutan nang malat neng malapit na ya keni ing dayat malat. Consuelo ing lagyu ning baranggay keni Mawli misusumangid wawa ning ilug Rio Grande de Pampanga. Ing tutu, pampang na ne ning dagat ing sikoti nung nu ya mapupupus ing ilug. Inya mu naman asna kapali uling ing kablas ning aslag ning aldo lakwas magpapali keng dane keni.

***

Masayang kayaldawan karing kakaluguran at kamaganak keng bulan ning Abril: Joseph Garcia, Jr., JaiJai Contreras, at Noel Remonde. Sana parati kayung mabulas, marayu keng sakit, alang panandamang kakulangan o kalabisan. Kalam ning Apung Ginu kekayu ngan!

***

Dake Talabaldugan

mipaabit – mipayabit e sasaryang minabit, mengapayabit. English: pulled something or another unintentionally. Alimbawa king pamangamit: “Kabang maglibut la keng kabalenan ding mi-tata, mipaabit ya keng salol nang tata na ing anak inyang manakit yang pyalungan a asna kaburi na.”

mipaabut – mipayabut e sasaryang minabut o ating inabut mengapayabut. English: reached out for something or another unintentionally. Alimbawa king pamangamit: “Mipaabut yang dinalan a pesus keng magpalimus inyang akit neng kayawig neng ima na at agad ne pang akaul niti.”

mipaaklis– mipayaklis o e sasaryang minaklis, mengapayaklis English: yelled or shouted unintentionally. Alimbawa king pamangamit: “Mipaaklis ya kareng asna karakal a taung makarandam ing dara ku uling linabis ne panandamang lumbe keng abalitan nang milyari keng pisan ku king ati keng aliwang bangsa.”

***

DIPARAN, KASEBYAN at KABALDUGAN

Maralas dang sasabyan da reng kabalen ing antini:

“Magisi ya ing papil, mayli ne.” Ating taung mayan ayli o saguli mayli agyang e naman makapakayli. Deti reng awsan dang bungisngis,

Kabaldugan: Agyang nanu mung sangkan mayli ya ing antining tau. Inya pin sasabyan da ka kaya ing “Magisi ya ing papil,,,!”

***

MIKANLAPIT at MISUGLUNG KABALDUGANG AMANU

babagwang bale – deti reng babagwang akakit keng bale. Matuling la kule a makimaputing tuldik-tuldik,

babagwang danum – ila mu namn deng awsan dang tulukaba deni uling pakaba la katawan at makimakaba lang galame.

babagwang kuryenti – bulbulin lang makapal deni at mayayakit la kareng asyas at kawad kuryenti. Deni reng buri da reng mamyalung babagwa a pakilaban da uling matapang la at byasang makilaban.

babagwang tuku – e la mayayakit gagawang bale deni o mekad e la gagawang bale anti kareng aliwang babagwa.

babagwang singgagatu – deni reng maragul a babagwang mangakaba katawan at galame.

babagwang kwayan – aluntyan la kule deni at masakit lang akit uling bala makisamut la keng kule ning kwayan apagdatunan da.

babagwang ema – awig la kareng ema deni at bala pin ema la inya antita la lagyu.

babagwang dagul o kapri – deni reng mayayakit magdalang mabilug a lulanan da reng e mu abilang-bilang a ebun keng kilub ning darala da.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king muirbiliuqeitpo@gmail.com mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph