“Ing tau dapat nang yangat at e na bababa ing sarili na kapamilatan
ning sarili nang isip. Ing isip kakaluguran ne ning misane kaladwa,
at ing keyang kasalang mu naman.
Kayang alabanan ne ing isip, ing isip ya ing pekamayap nang kakaluguran;
dapot kayang e na adapat iti, ing sarili nang isip ing keyang pekamasakit a kalaban.
Para kaninumang alabanan na ne ing isip, disnan na ne ing Punkaladwa,
uling disnan na na ing kapayapan. Para king taung antita ing tula at lungkut,
pali at dimla, dangalan at kamarinayan lupa-lupa la mu.
Ing tau mesabi yang metatag na king pamipaltutu king sarili
at mibansagan yang yogi (o kabalan) ampat miganap neng lusuk kapamilatan
ning tinggap a belwan at kapaltutwan. Ing taung iti makasantung ya king kasagaran
at makayampat ya sarili. Akakit na ing sabla—batu ya man, buga o gintu –
lupa-lupa la kaya.
Lakwas yang misulung ing tau nung tuturing no ngan – ing tapat
a magnasang-mayap, kakaluguran at kasalang, ding marirya, ding mapanalig,
ding makasalanan, at ding alang masabal at e mangabiran – king patas a pamisip.
Ing masadsad a tau dapat yang parating makatingid pamisip
king Kakataskatasang sarili; dapat tuknang yang magdili-dili
king makakaliwang dane at dapat parati neng maingat ampatan ing isip na.
dapat ala ynga kapagnasan at pakiramdam kapamibandyan.”
~ Dalit ning Kakataskatasang Panginwan | Dangka 6, Sunis 5
(The Song of God, Chapter 6: Verses 5-10)
***
Anting matsing a palipat-lipat, pabaging-baging bang dalakit kareng miyayaliwang impun, o lango pasula-sulapo at padugpa-dugpa kareng nanu mang bage marinat—ing isip ning tau palipat-lipat ya naman at pabanging-banging at padala-dalakit karing miyayaliwang impun a atatagmwan na. Ala yang patugut mantun apangan ing matsing at ing lango at ala yang sawang darapat keng antini.
Nung e ya ampatan ing isip, anti king matsing a saligoso, malyari ya iting maging sangkan ning ikapanasakit mu o mekad agyang ikamate mu. Magi yang masiri mung kalaban. Dapot sumangid niti, nung ayampat me at apatunud ing isip, magi ne man iting matalik mung kakaluguran a makasaup keka.
Uling ing isip yang peka-ari o pekapun da reng kasangkapan ding panandam (panandam kapamilatan ding balugbug; panakit kapamilatan ding mata; panglasa; kapamilatan ning dila; at panamdam kapamilatan ning balat o laman) iti ing pekamasulit diling ampatan.
Ding byasang talaturu papakit da ing ulaga ning pamanampat king isip bang atupad ing kaburyan ning Kakataskatasang Ibpa a makayuli king Kayang kayaryan a pigmulan tamung santungan at tuknangan king alang-angga kambe ning alang panayang-kapalit a dalise nang lugud kekatamu ning Apung Ginu.
***
Dake Talabaldugan
⦁ minisip – ginamit ing isip o pamisip, migunamgunam. English – thought, thought of something, did think, spaculated. Alimbawa king pamangamit: “Inya mung minisip yang maratna at malalam ing babai kanita na pa aganka a ing dinalan keng arap dang bale sadya ya pa lang miglolo kaya inyang kasibulan da.”
⦁ minisis – menisis, inisis, gisgasan panisis o pakiling bang luminis o puminu. English – scrubbed to remove dirt, or smoothen. Alimbawa king pamangamit: “Ing bapa ku ya ing minisis keng lande inya mebawas ing sukat nang linisan ning dara ku at dakal ya imalan a apipi at apata napun.”
⦁ minitik – memitik, pinitik, pumitik. English – flicked, triggered finger, flipped, snapped. Alimbawa king pamangamit: “E da balu nung minung minitik keng balugbug na nitang bualg a magpalimus keng arap pisamban inya asne kamwa at pemalasbas na la balang lalapit kaya.”
⦁ minitna – memitna, pinitna, sinagsag, menyagsag. English – someone divided something or cut one thing into halves or into two. Alimbawa king pamangamit: “I Ikang mu ing minitna at midake keng bakal nang tinape kareng kakyalung na keng libutad ning taldawa inyang dinanup na lang mamyalung alang patugut.”
***
DIPARAN, KASEBYAN at KABALDUGAN
Maralas dang sasabyan da reng kabalen ing antini: “Bala sinopan yang sinakab.” E la mu ditak deng taung agyang asna na la katwa buri da susopan mo pa. Buri da 'on a silver platter” parati ing nnau mang bage kaylangan da. Bala anak la pang malating didilwan mu, pipiblasan mu, susubwanan mu.
Kabaldugan: Mapamatakad la reng taung bala sinopan sinakab, uling den ping kanung bingut a sinopan sinakab—karagul da magi lang mapamatakad. Ala lang gagawan a e la mantun mamantabe karelang apamatakaran da.
***
MIKANLAPIT at MISUGLUNG KABALDUGANG AMANU
⦁ parundung – papunta lalam o keng mababang dane. Anti kareng eran neng kukuldas ka, kabaligtaran ning paukyat.
⦁ pakuldas – mengari kengparundung, papunta lalam o keng mababang dane. Anti kareng eran neng kukuldas ka, kabaligtaran ning papanik.
⦁ paduku – anti keng parundung, papunta lalam o keng mababang dane. Anti kareng eran neng kukuldas ka, mamawig keng pamanduku ning tau o agyang deng asu o kabayung makatalakad la man paduku no man buntuk..
⦁ pasubsub – anti keng parundung at paduku, papunta lalam o keng mababang dane. Anti kareng misusubsub a tau.
⦁ pabaldug – mengari kareng minunang kataya, papunta lalam o keng mababang dane. Anti kareng bage mananabu.
⦁ panabu – mengari kareng minunang kataya mu naman, dapot iti ing malilyari kareng bage manibatan babo.
⦁ patalagusgus – mabilis a panabu o pabaldug, maralas malilyari kareng titipa kareng balitang ding eran.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king muirbiliuqeitpo@gmail.com mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.