“Bulaklak na ka ning bulu
king dayat na ning isip ku
migpatingangin.
Alang panaun o pepe-gamat
a mitanam karing mata
kung manalangin.
Pilan karing kekang bulung
ing meyagtal at mewiling
migpatinganyud?
Karing lande ring pisamban
anti la’ng batungtaysan, migpataram
karening intud!
Agta da ring kulumanas
yang penyulat, e kakung daya
o agus da rening mata ku.
Ing migladlad king lingad mu
king mibuntung pait-palad
-sigwang kalub mu!”
~Pedro Agustin, “Bulaklak Ning Bulu”,
Ka-23 ning Mayu, 2003
“Aspi king lumang bulaung
bunga ning kimut king gasgas ning kelambatan;
E sirya, dapot pignasan.
Kakalampag la pa ring lakbang
ding talampakan a memyalungan
ketang marayung milabas.
Alang dapat a e pignasan
bista’t mapalyari - e belakan.
Kukulaput ing agi ning anting babagwang
- pamangaynipan,
karing marimlang asyas ning penandit.
Wangis da - bakal king kauran o king tawling bulan.
Pengisnawan nang malalam ning abagat -
at tinabi ning ginupung kaleldo.
Dungus ning dalundum,
ikwa nang mengaplas layun ginalukguk.
Mata ning mamatukbang aldo -mangaslak at tutulari.
Siklaud ka karing gamat ding minunang misapwak.
E ing ketwan o belwan o upaya’t pibandyan;
Ablas mu iti king depatan king minunang panaun.
Dundugan la’t talukyan
ding gulis mu king palad mung wanan. “
~Pedro Agustin, “Kablas ning Palad”,
Ka-2 ning Ulyu, 2003
“Amanung mikudta
King timawang isip ning berat a watas,
Pisunis ning kapagnasan
Alang dungdungang dalerayan man o batas.
Patluran ya ing talikalang keya gagapus…
At susukul…at sasakal.
E mu kabud king gamat o bitis
O king leyang katawan,
Nung e king isip o panimanman layun king diwa.
E mu king dila…anting kandila…
Matatampud anting intud
A tiklip na ning kamusmusang sirya’t pinili,
Pekasuywan nang anting suli keya tebili.
Inulyan nang anting keyang sangtungan.
Anting sale, anting salu.
Kapagalan ibulus mu anting asu
Metiktik wawa, dapot manyagpang.
Anting dalit sidsad kekaban malinis
O asang bawal, ating tibu, alang kaliskis
Anting sakit binang menawa dapot malinis;
Kawatasang lusuk timawa dapot misunis.”
~Pedro Agustin, “Kawatasang Timawa at Misunis”,
Ka-2 ning Mayu, 2004
***
Adwampulung banwa na ing milabas inyang misulat la reng kawatasang makapayuna. E mu ditak na ing memagbayu. Dakal na ing mebating a bage. Dakal na la ring mengayagu bye karing kamaganak, pengari at kakaluguran. Ala tamung kamalit-malit kanita nung nanu ing mangayalilan. Makasdan ing pamagbayu.
E tamu isip-isipan a deng kaluguran tamung matalik ala na lu ngeni at buri ta'la mang akayabe pasibayu e na malyari pa ita. At ding e ta'buring akakit man ala ta'ng akarapat bang e ta'na la akit pa. Ala king kapurit tamung upaya ing adapat ta'la reta.
Ing pamagbayu ati yu karing gamat tamu. Ibye tamu ing lugud o pamikasaman—pasya tamu ita. Nung buri tamung gawan ita kaylangan pamu ing mika-kapagnasan tamu. Maulaga yang dili ing matibe at masikan a kapagnasan bang agawa tamu ing nanu mang bage.
Agpang king turu ning metung a Talaturung Alipan na ning Dyos, “Nung ala tamung kapagnasan”, ngana pa. “Sukat tamung magmakalunus king Ginu a mikakapagnasan tamung mikakapagnasan ba'tamung magtagumpe king parasan ning bye ayni ati king aske tau.” Aske a kata-katang banwa bayu mipagkaluban tamung pasibayu. Nung kapilan, ing Panginwan mu ing makibalu. Ya mu ing ating upaya.
Ing pamagbayu ati yu karing gamat tamu.
***
Dake Talabaldugan
minuklat – memuklat, memusni, miglako takap, mmigbukaka keng pasbul. English: opened, did open, alllowed access or passage, uncovered, exposed to the air and view, unfolded, spread out, unfurled . Alimbawa king pamangamit: “Ya ing minuklat keng pasbul at e ne sera kaybat inya milub ya itang matakong pusa.”
***
DIPARAN, KASEBYAN at KABALDUGAN
Maralas dang sasabyan da reng kabalen ing antini:
“Ing taung magigipit agyang keng pataram kakalawat yang pilit”. Neng ing tau ala yang akarapat keng kabilyan na, mapipilitan yang gawang paralan agyang e makatud iti ba'namung alagpusan ing nanu mang sigalut a daranasan na.
Kabaldugan: Ating neng misan alang aliwang agyung gawan nung e gawan nung nanu mu ing akit ning ninu man a atsu keng gipit a kabilyan. Antimo ing pengaring ating masakit keng pibale-bale na at ala yang akarapat para apaulu iti, inya ala yang aiisip a paralan nunge namu manako o gawang bawal ba n'ya mung ayligtas keng mapalyaring mate nang pakamalan na king bye.
***
MIKANLAPIT at MISUGLUNG KABALDUGANG AMANU
derang – pamaglutung gamit ing baya.
nangnang – antimu naman keng derang dapot magagamit kareng balen a libutad at pangulung Kapampangan--pamaglutung gamit ing baya. Iti aliwa ya kabaldugan keng Mawling Kapampangan—buri na sabyan malutu ya.
titi – pamaglutung gamit ing taba, o tapi. Keng Kepampanganang Kastila, kabaldugan na niti – pritu.
bangli – pamaglutung gamit bubukal a danuma tutugtug o pamabad keng nanu mang buring aylutu.
liga – pamaglutung gamit ing pamagpabukal keng sablang sangkap ning pamangan a lulutu.
tapa – pamagbilad keng aldo king nanu mang pamangan bang e mangnas o mayagnas iti. Gamit iti keng laman babi, baka, damulag, usa at aliwa pa.
pindang – anti king tapa, pamagbilad keng aldo king nanu mang pamangan bang e mangnas o mayagnas iti. Gamit iti keng laman babi, baka, damulag, usa at aliwa pa.
buru – pamaglutung gagamitanan mayumu o asin bang e masira ing nanu mang pamangan a buring lambat e masira at maging maslam lasa at malyaring tiltilan. Gawi da reng Kapampangan iti anti nung makananung gawi da reng aliwang memalen king pamagburu o food fermentation for preservation.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king muirbiliuqeitpo@gmail.com mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.