Garcia: Ing Pasku king Panaun ning Sakit a Panglaganas (Christmas in the Era of Pandemic)

"O benging nwan masala lang sislag ding batwin,

Iti ing benging mibait ya ing pakamalang talapangabus.

Malambat neng makakera ing yatu king sala at kamalyan tatangis,

angga inyang pepakit ya at ing kaladwa dimdam na ing ulaga na.

Sasal ning pagasa ing mapagal a labwad matula ya,

Uling king malaut masasapak ing bayu at maligayang munag.

Siklaud kayu karing intud yu, dandaman ding siwala ding angeles,

O nwan a bengi, O benging mibait ya i Kristu!"

-- O Nwan a Bengi (O Holy Night)

***

Kareng anggang Pasku kareng mibait kanita pang kapildis ning dalambanwa o turn of the century-iti ing banwang aliwang dili uli ning sakit a panglaganas a makayawa-inya sa't dakal kareng kakilala ku ing daraing a masakit yang diling Pasku ining 2020.

Makakarug makipamasku at makakarug mu naman ing tanggap karing makipamasku agyang kakilala mu la o ali o kamaganak o kakaluguran mu la o ali -- uling e ta balu nung ninung ating sakit ila ding ala. Ing kasalang e ta ya akakit. Ma'p pa sanang akakit mu ne agyang makatakut ya pa itsura kesa keng e me pin akakit dapot miyawa ka nung dugpa ya keka o kaninu man.

Ala yang kikilingan, anak o matwa, babai o lalaki o agyang ala kareta, masalapi o maluka, byasa o mangmang, at mayap o marok man. E uling sinabi da mabilis lang miyawa deng mangatwa at deng anak ali, mangabaldugan a antita pin ing katutwan -- uling dakal na alimbawa a deng anak-anak miyayawa la't mamamate at ating mangatwa a miyawa la't mesakit dapot mipaldan la agyang asno katwa anti ketang metung a migit neng walumpulung banwa.

Inya sa't ing Pasku king banwang iti sukat tamung e na pa lulwal at lilibut ba'mung manyiklod karing tegawan o e na la pa papaluban at papanikan deng inanak o ninu mang dalo a makipamasku kekatamu. Nung wari iyabut na la pamu deng aginaldu o nanu mang lamak ing pagkalub karela kesa keng itamung tanggap o mamye sakit nung ala tamung pami-ingat.

Dakal pa namang Pasku deng datang at e naman magigisan ing Pasku agyang misan mu iti malilyari kilub ning pabanwa ila ning Bayung Banwa at ding kaldo kebaytan tamu ngan. Mingat tamung tutwanan at tapatan uling malyari ta'pa namang magmasusi king Pasku karing tutuking banwa kabud mabating na ing sakit a makapanawang daranasan tamu ngeni mabilug a yatu.

Balamu pin lakwas tamung apakit at apatunayan nung e ta na pa makipamasku anggang atin pang sakit a panglaganas. E ta na pa libut-libut nu man karin kabang e pa mababating ing Corona virus ayni. Ita e mu kabud tungkulan tamu karing aliwa nung e lakwas na karing sarili ta'ng katawan.

Mimingat ta'sana bang nanu man ing kabilyan maging Masaya ing Pasku tamu ngan!

Lwid ya ing Ginung Talapangabus-i Yesukristo-ing kabud mu tune sangkan inya pagmasusyan ta'ya ing Pasku!

***

Kapabalwan at panagkat:

Mipalage yang panigu keng NCCA FB Page at Youtube Channel ing "Pampan", metung Pigampang Kawatasan a kidta ning kekayung abe talasulat kanini keng Kapitangan ning Pasku, Disyembri 24, alas-5 ning gatpanapun.

***

Dake Talabaldugan:

1. maluka (panguri) ding kalulu/pakakalulu, ding keraklang memalen king mababang balitang ning lipunan. English - the poor, marginalized memebers of society, needy, indigent, destitue, penniless, straitened, heve-nots, underprivileged, impecunious, insolvent, ward of state. Alimbawa king pamangamit: "Ding maluka ila ring sukat munang dasnan ning saup a manibatan king kapamalan lakwas na ing panulu laban king sakit a makayawa king kasalungsungan."

2. malunggay (palagyu) malungge, masustansyang tanaman, bulung at bunga na. English - Moringa oleifera, horse-radish tree. Believed to induce lactation in nursing mothers. Alimbawa king pamangamit: "Marakal ya saup ing malungge king kalusugan ning katawan agya mang e de makaing paulagan sadya neng atang agyang nukarin pakatubu ya."

3. malwat (panguri) malambat, makaynip, makabang panaun o pamanenaya. English - long time or travel, lasting for a large amount of time, long-term, continuing to exist, lasting, extended, prolonged, enduring, never-ending. Alimbawa king pamangamit: "Alang malwat a panaun a e na apanaya ning ninu man a malambat nang mibabata."

4. mamâ (palagyu) maman, palmaman, pisamut-samut a samat, luyus, api at maskada sadyang gawi ding mangatwa a daldak-daldakan, langut-langutan, piyapsa-apsa at maging lumbya. English - chewing of a concoction of leaves; a masticatory consisting of betel leaf, the areca nut, lime, and often tobacco, said to have originated from India. Alimbawa king pamangamit: "Malambat nang mekalingwan ing gawi dang pamaglangut mama deng mangatwang kabalen tamu keti Kapampangan."

5. mamalitok (palagyu) mamalituk, babagwang danum a kamandagan. English - venomous aquatic spider. Alimbawa king pamangamit: "Mekinis yang mamalituk ing tau inya mitda ya panimanman at e ya migising nung e ya mu agad meyulu."

***

Sadyang gawi da reng Kapampangan

Pamagbibingka, pamangogo kalame,misalubung, tibuk-tibuk o ale ila ning pamaglatik. Sadyang gawi a ditak-ditak makakalingwan pauli ning panyatang ding fastfood stores at ding malls. Makakalakal na la ngan deti at deng kabalen tatamad na lang mangogo at maglutu karing kapangan king panaun ning Pasku a akasanayan tamu kanita.

Ala nang ornu at kalang gagamitanan uling para king pamagbibingka o kawa at alu para king pamangogo kalame, misalubung, tibuk-tibuk at ale. Makalungkut isipan a malapit nang datang ing panaun a makalingwan na la ding akagaywan tamu anting Kapampangan kanita. Mekad kilub na namu ning lima o apulung banwa lubus nang makalingwan iti.

***

PIGAMPA: Ing Kapisik manalig yang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kapampangan kapamilatan ning pamipasigla king keyang Kalinangan -- ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan.

PARASAN: Pagnasan na niting ing paralan ning panyulat at sablang dake ning Kalinangan tamu a telukyan ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan.

Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph