“Parati mu Kung isipan at magi kang talasuyu Ku. Samban mu Ku
at midaun kang pamigalang Kanaku. Kanita dasnan Mu kung alang kamalyan.
Pangaku Ku keka ini uling ika ing Kanakung pekamakamal a kakaluguran.”
~ Dalit ning Kakatsakatasang Ginu | Dangka 18: Sunis 65
(The Song of God, 18:65)
***
King bye ning tau kaylangan nang manintunan bang atin yang pagkabye at bang makapanintunan ya kaylangan nang sumuyu o ating gawan bang manakitan ya o midinan yang bayad karing sablang gagawan na. Ding mamisali o magtinda ating bayad ing sablang bage pamisali da at ing abli da yang pekagalal da.
Ding aliwa, ing pekabayad karela e mu kabud salapi nung e pati na dangalan at kasikatan mu naman. Alimbawa–deng artista, magdalit, o magkanta, ding magpakayli o ding comedians at pati na ring pulitiku o manibala king pamipalakad king kapamalan o gubyernu.
King pibale-bale e binang antita. Balang metung ating tungkulan alus matwa man o anak, babai o lalaki, pengari o anak. Deng mung alang tungkulan ila pin deng bingut at deng matwang e na makapapagobrang mabayat. Deta man atin la pa mu ring gagawan at ita ing papamye usuk o advice karing anak at apu da.
Nung anak ka pa at atutuburan da na ka, maralas ing pekagalal mu ila pin deng sukli nung ika ing pasaliwan da keng nung nanu man ing kaylangan king pibale-bale. Dagdag kanita ing papuri. Puryan da ka anting masipag at mapamintung anak. Maragul abage ita bang makilala ka anting kayagum king lipi at pibale-bale. Deng kasing matamad at e bisang mamintu karing utus ding pengari o makatwa karela e la pibuburyan at mekad pikakasaman la pa. Ala lang abibye ambag a saup king pibale-bale at makikilala la anting alang kasuywan o service.
Karing talapagaral, ing parating masipag a sasaup king talaturu agya mang e bina kebyasanan mipapagkaluban yang galal anting mayap a talapagaral uli ning kasipagan na at kasuywan na. Iti makatas king keyang akakwang grades. Maralas, agyang ating lakwas byasa kaya alalagpusan no pa king singkakatas grades uli ning kasuywan na–ning panugali na. Midirinan yang galal kaniti at ing maging kapalit na e mu katas ding grades na nung e magi ya pang sikat at pibuburyan e mu ding talaturu nung e ding kalupa nang talapagaral.
Nung manintunan ne ing tau, e mu ing panakitan na ing sukat nang isipan nung e ing pamagkusa agyang e na tungkulan. Mangabaldugan iti a agyang e na obra nung kaylangan ating gawa at ing dapat gawa ala yu–ya ing magkusang gawa kaniti ba’mung mayari ing sukat mayari at e masira ing obra a malyaring maging sangkan ning pangulugi ning kumpanya pati na ing pamaglako da ring kliyenti da o clients pauli ning e megawang project uli namu ning alang makagawa uling alang magkusa.
Ing kapalit niti ya pin ing promotion king katungkulan, dagdag a panakitan at mayap a dangalan king kumpanya.
King kasuywan king Apung Ginu alus antita mu naman dapot e uling ating kapalit a galal inya mu susuyu ya ing ninu man king Apung Ginu. Nung midinan yang pamikatagun a sumuyu ing ninu man king Dyos ya pin na ita ing panakitan at galal uling ing ulaga at galal ning kasuywan ala lang pamiyaliwa. Nung luguran ta Ya ing Ginu ya pin na ita ing galal uling ya na ita ing magkalub bye at ligaya kekatamu agyang e ta anyaran.
Ing kasuywan ya mu naman ing paralan ning lugud.
E ta lulugud ba’tamung ligaya nung e liligaya tamu uling lulugud tamu king Pekadapat Luguran a Ginu. Ita ing kalikasan tamu. Ya pin ita ing ulaga at galal mu naman.
***
Dake Talabaldugan
mipatuknang (pangdiwa) tinuknang bigla king nanu mang sangkan. English: stopped or halted suddenly for whatever reason. Alimbawa king pamangamit: “Agyang mamirapal yang pauli ibat keng pamagaral i Ambu – mipatuknang ya keng pamaglakad na inyang ikit neng lalabas ing palsintan nang pasalikut.
mipatulid (pangdiwa) tinulid bigla king nanu mang sangkan. English: stopped and faced someone or something suddenly for whatever reason. Alimbawa king pamangamit: “Agyang e ya manungkulan anting hermana mayor ing makibale e da balu mipatulid la reng mosikus keng bale da ring Manansala.”
mipatuldu (pangdiwa) tinuldu bigla king nanu mang sangkan. English: pointed to something or someone suddenly for whatever reason. Alimbawa king pamangamit: “Mairiya ya i Taling inya kininis ne ing taliri nang mekatapitu inyang mipatuldu ya keng nunu keng punsung e na sasaryan.”
***
SADYANG GAWI at AMANU DA RENG KAPAMPANGAN
Kanitang minuna a mangamura pa ing panyaliwan, nung kasuki na ka ning pisalwan mu atin parating tawad o dagdag. Makatawad ka keng nung magkanu man ing seli mu bawasnan na ning suki mu. Maralas deng butal e na no pabayad.
Alimbawa: Miras mong dinalan at syam a pesus ing penyali mu, itang syam a pesus yang maging tawad mu inya e na ne pabayad keka at dinalan na mu ing singilan na keka.
Ing dagdag naman ya pin itang nung dakal ka penyali, mekad dagdaganan na kang asin o aslam, paminta, bawang o sibuyas. Dagdag ita a alang dagdag keng bayad mu. Nung karela ing pupul a gule o bungang tanaman a pamisali da, dagdaganan na kang metung o migit pang santul o mangga, atis o kaymitu agyang atlu la mung pirasu.
Ing gawing masanting antita, metung na naman karing gawing malapit namung makalingwan o lubus nang makalingwan karing kabalen tamu.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.