Uran at Lwa para king Watas (Rain and Tears for the Poet)

Uran at Lwa para king Watas (Rain and Tears for the Poet)

“Lalagusgus kalakalale

king salamin ning awang

kabang pupulisan na ing labug;

kapatak teterak king sanap-sanapan.

Dintang kabud ing lumbe;

Kule abung malabagyus a biga manangis la

ampat ding lwa mu magi lang uran.

Saligoso at timawang teterak

king madikut a taldawa

kabang lalabas da ing kapagmasusyan.

Ding agimat kimbe-kimbe la karing salu da,

mengaring payasu, ing lupa mu makatalukbung ya

kabang manangis ka, at kabang ding lwa mu

tutulu lang pasibayu.

Titiman, anting bingut, malamarine

mengari king makaladwang mebalu

a e na tatablan ning pali ning uma;

ampat ding paslu tatasak la busal ning pusu.

Kabang magmula no ring aldo ning kauran.

Ninung mibata king pamanagulele na

kabang ding marimla nang lwa tutulu na naman?

Sasalikut na ing pamagpaldas nang tambing,

makananu nang batingan ing paroba?

Alang makakalingwan masalese

ampat malagwa yang milipasan.

Ing galingaldo mu mikabiga ning pamangalingwan

kabang ding lwa mu mananabu na no naman.

“Ding Lwa Tutulu No Naman”

nang Alejandro Sigwa, 07.18.19

***

Metung a kapanaunan kilub ning pabanwa ing kauran. Iti ing libutad ding bulan ning kaleldo at ding bulan ning dimla. Mekad magdala iting dusa, sakit at pati na danup karing mapapatlud kapanintunan pauli ning pakalbug la reng dalanan inya makapaisip kareng daranas kaniti at makapatulu karing lwa da.

Keng metung a watas, nanu mang kabilyan, nanu mang kapanaunan o agya mang malisangan, banayad o marimla ing kapanaunan—magkalub kaya iting sangkan bang mipakde ya at makagawa yang masampat a kapaglalangan at makasulat yang malagung kawatasan.

Antita mu naman karing talagulis, talasulat dalit at lawiwi pati na karing manisip galo, kimbe at kending karing talaterak o maglalang terak, gagawang palage, o nanu mang piyalben o karing sablang kampung ning legwan.

Ngara pin deng magdalit “blues” king Amerika—“Nung kapilan ku mangaspak salu, masusugat pusu at maglulam kapanamdaman lakwas kung makasulat dalit at makatigtig malagu keng kanakung gitara.”

Ing kasing lungkut at kasakitan makapakde mu naman kabas ning tula o ligaya at mekad lakwas pa iting masikan mamye karelang mabayat a sangkan bang makapaglalang malagung dalit, malagung pamigulis, malagung pamidukit at mangalagung kimut para king malagu mu namang terak.

Makanyan man, anting kampung ning panyulat—ing Kapisik lakwas nang buri nanu man kalungkut at kasakit ing kapanaunan na ning kauran. Balang lagusgus ning uran mengaring danum a papatak karing mawang tanaman a mapapanat na pauli ning pali ning kaleldo at king kauran mangule lang malalam a aluntyan. Ding bulaklak mamukadkad la, ding bunga misasapwak la't mamaglulut. Sasagiwa ing asikan.

Maragul a kapasnawan ing marimlang patak ning uran at anti karing anak a mandilu king uran mengari ya namang mandilu king uran ing watas at liligaya pilubluban karing balang patak ning uran king kayang balat—king kayang katawan at king kayang diwa.

***

Dake Talabaldugan

minanta – mebangnas, pamngan o nanu mang bage mipaburen melambat inya mesira. English – Food or anything that went rancid in taste or odor Alimbawa king pamangamit: “Karakal a tau keng kayaldawan nang Marce oneng e da man agisan ding memanalo inya minanta na.”

minantabay – minantabe, minabe, sinaup, migbante; migpabagal bang menenaya. English – Assisted, helped out; slowing down for the purpose of waiting. Alimbawa king pamangamit: “Dakal lang taung tinagun keng limbun ing minantabe kareng mitawli bang misuglung la reng susulu at e magpatad-patad iti.”

***

DIPARAN, KASEBYAN at KABALDUGAN

Maralas dang sasabyan deng makatwa pati na ding kayanakan a kabalen ing antini: “Ing e byasang balikid king pibatan na, e ya ya miras king pupuntalan na.” King matulid a pamagsalita malyari ya naman anting malalam a pamanyalita.

Kabaldugan: Ing taung e na paulagan ing milabas na, o ala yang utang a lub karing sinaup kaya e ya tune magtagumpe. Mangabaldugan mu naman a ing taung pamipaulaga king balen nang tibwan e ya mayap a parasan.

Deng pusung naman sasabyan da a ing kabaldugan na nyan—atin yang sakit o mikarimla ya batal inya e byasang balikid. Mekad sadya pakakalulu ya mu. Ngening manakitan ne ala neng kilala kareng sadyang akayabe na, karing sadyang kaya darame. Mengaskad ne pin batal inya e ne byasang malikid king milabas na.

***

MIKANLAPIT at MISUGLUNG KABALDUGANG AMANU

mebitawak – bage melapak pauli ning mataram a bage o nanu mang maging sangkan ning pangalapak o pangasalbag.

mebisaklat – anti mu naman king mebitawak--bage melapak pauli ning mataram a bage o nanu mang maging sangkan ning pangalapak o pangasalbag.

mesagsag – bage melapak libutad pauli ning mataram a bage o nanu mang maging sangkan ning pangalapak o pangasalbag.

mepitna – anti munaman king mesagsag, bage melapak o mengapirapirasu pauli ning mataram a bage o nanu mang maging sangkan ning pangasalbag.

mebangal – anti mu naman king mepitan, bage melapak o mengapirapirasu pauli ning mataram a bage o nanu mang maging sangkan ning pangasalbag.

megili – mababo pangapitna pauli ning mataram a bage.

megisi – mesagsag a papil, tela o imalan.

misalbag – mengakalat-kalat king dakal a pirasu.

mepunti – mepingas a bage pauli ning pangasaldak, pangapukpuk o pamanud king masyas a tinud kaniti. Malyari ya naman ing “mepisi” anting kasningkabaldugan na.

meyaspak – bage masyas a mikalamat pauli ning pangasaldak, pangapukpuk o pamanud king masyas a tinud kaniti. Malyaring mangabaldugan a mepunti, meyaspak o mepisi.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king muirbiliuqeitpo@gmail.com mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph