“bulaklak aldo--
aliwa ing lupa mu
pantunan da ka
guni-guni mu--
kaleldo mangarimla
yelu king suglap
ulyu kanita--
lingid a migpabayu
king kekang pusu
ding talamitan--
anting dalit king lub ku
angin durut-durut”
“Bulaklak Aldo”, sinulat nang Alejandro Nicdao,
king Katlung Aldo ning Katlung Bulan, Banwang 2001
***
“ing danum albug mitatas ―
papalbug na la ring pyalungan at bage mal para kanaku
mapilang malambat nang napun
ding manamdam susungab lang malalam ―
king singtaram-labasas a pata a lalaplap
king metung a pusung bakal”
“Atab”, sinulat nang Alejandro Nicdao,
king Kawalung Aldo ning Kalabing-adwang Bulan,
Banwang 2003
*** ,
Neng marimla bubungit la reng tau. Neng malisangan bubungut la naman. Salang malpa, salang magadtu. Neng ala lang salapi, sasabi la. E da kanu balu nung nu la mantun pera. Neng dakal la salapi sasabi la naman. E da kanu balu nung nu da la ikabit o gastusan deng pera da.
Deng ortelanu maginakit la keng Apung Ginu neng ala danum. Ala la kanung pang-dilig keng tanam dang pale. Lalangi iti at neng misubi mangamate ing pale tanam da. Agyang neng manasan la ala lang makaing akukwang asan o aliwang lamang dagat o lamang ilug. Pangadi da murang masikan.
Neng namang mumuran at lalbug, maginakit la naman keng Apung Ginu uling lalbug ing pale da at mangamate mu naman. Deng bale da miluluban mu namang danum inya lalbug la. Pati tanam da mangamate neng malalam ing albug. E da balu nung ninung parsalanan da.
Neng namang miyabe-abe la keng karelang pibale-bale da at ati lu ngan deng anak da—mipagkasawa la lupa inya buri da mako na la mu deng anak da. Ing sakit mu, potang ala na la reng anak da paniglon da no man at buri da muli na la man bang miyabe-abe la. Uyta—salang malpa, salang magadtu na naman. Mipaltutu ne naman.
Saguli mu naman ing paralan bang ayampat ing dimla o pali. Nung marimla, misulud kang makapal a imalan at minum ka mung mapaling tsa, suklati o kape. Nung namang mapali o malisangan—o kasi itang maimpis at malwalas ing isulud mung imalan. Minum kang marimlang danum, o mag-alu-alu ka o itang inuman mung sadyang mapaling tsa, suklati o kape dinan mu naman ngening yelu.
Nung marimla, e ka pa mapaglwal bale. Mamasa kang aklat bang atin kang abalung bayu. Nung mapali o malisangan, lumibut ka pa keng dane masanting pipagpatinganginan, mag-turung ka o mag-payung. Mandilu kang maralas. Kawe ka kasi keng sibul, ilug o dagat.
***
Masayang kayaldawan king kapat a tubung suli ngening ka-23 ning kasalungsugngan a bulan ning Abril– ing malagu, byasa at maganakang anak--Caela Azalea Torres Garcia ning Fiesta Communities ning Calulut, San Feraando, Pampanga.
Pangabengi naman, itipa da ne ing patulunan da reng Baranggay Sta. Cruz, keni Makabebe anting umpisa ning apulung aldo novena a mapupusa naman keng katlu ning sunlag o ka-3 ning Mayu. Keni magmula ing awsan dang “santakrusan” a anting panigu keng pamag-santakrusan. Tuki-tuki na la kanita reng aliwang baeanggay o balen a mag-santakrusan.
***
Dake Talabaldugan
mipaagpa – mipayagpa, e sasaryang minagpa, mengapayagpa. English: spread one's arms purposelessly or without prior intention. Alimbawa king pamangamit: “Inyang ikit nang dakal lang tau keng limbun nang Indung Marya—bigla yang mipaagpa ing kanakung bapa.”.”
mipaangus – mipayangus, e sasaryang minangus, mengapayangus. English: forced ny whatever reason to crunch on something like sugar cane. Alimbawa king pamangamit: “Inyang mamuklandit ya i Estung, e na sasaryang mipasubsub keng makayabtas a atbu at mipaangus yang bigla kaniti.”
mipaapis – mipayapis, e sasaryang minapis, mengapayapis; mipadalo. English: touched or caressed someone without prior intention. Alimbawa king pamangamit: “Metampaling ya i Maning inyang mipaapis ya keng papalwan nang Aning agyang rugung e na taganang pignasan ing antita.”
***
DIPARAN, KASEBYAN at KABALDUGAN
Maralas dang sasabyan da reng kabalen ing antini:
“Maglakad yang alang buntuk.” Deng luma marine agyu dang akmulan ing nanu mang makarine milyari o gewa da at anti lang manuk a mekatat batal at ala nang buntuk a likwan da ing katawan da neng maglakad la keng kabalantyan o community, Makayangat la pa kanwan kabang mapagmaragul lang lalakad at bala pagmaragul da pa ing sukat ipalkarine,
Kabaldugan: Lulwal yang bale at maglakad ating daralang kamarinayan keng pibale-bale da.
***
MIKANLAPIT at MISUGLUNG KABALDUGANG AMANU
gigigut – mamangan kaybat sinubu at bayu iyakmul ing nanu mang kakanan, dakal at butil-butil a pamangan.
lalangut – mamangan kaybat sinubu at bayu iyakmul ing nanu mang kakanan.
mamangus – kikinis keng masyas at masabo pamangan anti keng atbu.
mamuksi – mamangan dapot e agad yakmul nung e titipunan pamung malambat bayu iyakmul anti kareng manuk a mamangan pale o aliwa pang pamangan da.
ngangatngat – kikinis keng masyas a bage anti keng dutung gamit la reng babo't lalam a ipan arap, anti kareng dagis.
kukumul – anti keng mamuksi, mamangan dapot e agad yakmul nung e titipunan pamung malambat bayu iyakmul.
kikinis – gagamitan la reng babo at lalam arap a ipan pangtabas bang apangan ing nanu mang maragul a bage bang alangut at ayakmul.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king muirbiliuqeitpo@gmail.com mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.