MOABOT sa 65 ka fire hydrants ang gikatahong nawala, sumala sa Cebu City Disaster Risk Reduction and Management Council (CCDRRMC) niadtong Miyerkules, Hunyo 18, 2025.
Kini gibase sa rekord gikan sa Bureau of Fire Protection (BFP) Cebu City Fire Station, sumala ni CCDRRMC Chairman Ramil Ayuman sa usa ka interbyu sa SunStar Cebu.
Ang BFP Cebu City kasagarang mokuha og tubig alang sa pagpalong sa sunog gikan sa 385 ka fire hydrants nga nahimutang sa tibuok siyudad.
Bisan pa, giklaro ni Ayuman nga ang desisyon sa pag-ilis niining mga nawala nga yunit magdepende sa sunod nga administrasyon sa siyudad ug sa Metropolitan Cebu Water District (MCWD).
“Ang missing, depende na sa MCWD og sa bag-ong administrasyon ug angayan ba butangan diha ug balik,” pahayag ni Ayuman.
Sa Abril 2025 nagsugod ang pag-imbentaryo sa mga fire hydrant apan temporaryong nahunong niadtong Mayo tungod sa nagsingabot nga eleksiyon, ug gipadayon pagbalik sa Hunyo.
Ang pag-ila sa mga nawala nga yunit gibase sa kasamtangang mapa sa MCWD diin nahimutang ang mga fire hydrants.
Nakita nga dunay dakong kalainan tali sa opisyal nga mga rekord ug sa pisikal nga presensya niining mga kahimanan.
Sa laing interbyu niadtong Miyerkules, gikumpirma ni MCWD Local Government Unit Liaison Officer Cesar Pelarca nga aduna silay dugang nga mga rekord labaw pa sa BFP, bisan tuod 410 lang ka fire hydrants ang ilang kinatibuk-ang gideklara.
Gipunting ni Pelarca nga ang nag-unang hinungdan sa pagkawala sa mga hydrant mao ang paspas nga pag-uswag sa kasyudaran, ilabi na ang pagpalapad sa dalan ug pagtukod sa bag-ong mga building.
“Naay gitukod nga building, ang uban naigo sa road widening, unya wala namo na-update sa opisina nga natangtang, unya sa record naa,” matod niya.
Dugang pa, ang pagpangawat sa mga barbula usa sab ka dakong hinungdan ngano nga ang ubang mga hydrant mahimong depektuso nga naghimo niini nga dili magamit panahon sa emerhensya.
Kini nga mga gikawat nga barbula nagrepresentar sa dakong kapildihan diin ang matag yunit nagkantidad og P150,000 ngadto sa P250,000 depende sa gidak-on niini.
Bisan tuod ang MCWD maoy responsable nga ahensiya sa pagmentinar ug naghupot sa pangunang badyet alang sa mga fire hydrants, gipahayag sa kagamhanan sa siyudad ang ilang kaandam nga motabang.
Girekomenda sa kagamhanan sa siyudad ang paggahin og badyet gikan sa ilang disaster fund aron makatabang sa pagmentinar nga nag-ila sa BFP ug sa mga bombero isip nag-unang tiggamit niining mga fire hydrant.
Sa usa ka interbyu sa telepono niadtong Huwebes, Hunyo 19, gibutyag sab ni Ayuman nga gisuportahan ni Cebu City Mayor-elect Nestor Archival ang pagbutang og mga water meter sa tanang fire hydrants.
Gipasabot niya nga ang tubig nga gisuplay pinaagi sa hydrants alang sa pagpalong sa sunog gikonsiderar nga non-revenue water (NRW) alang sa MCWD nga nikabat sa average nga 30 porsiyento sa ilang tibuok NRW sa nangaging mga tuig.
Gisugyot ni Archival nga kinahanglan nga butangan og metro ang tanang fire hydrants aron masubay ang konsumo sa tubig ug makunhuran ang maong mga pagkawala.
Niadtong Abril 23, gi-report sa MCWD ang pagkunhod sa ilang NRW atol sa unang quarter sa 2025 nga nagpakita og positibo nga us-os human sa mga tuig nga kabalaka sa pagkawala sa tubig.
Kini nga pagkunhod nagsunod sa nangaging mga taho nga nagpunting sa nagkataas nga NRW sa water district.
Ang Commission on Audit, sa 2022 nga tinuig nga report niini, nakamatikod sa pagtaas gikan sa 25.26 porsiyento niadtong 2020 ngadto sa 32.67 porsiyento niadtong 2022.
Dugang pa, nakita sa Local Water Utilities Administration nga ang NRW sa MCWD niabot sa 36 porsiyento niadtong 2024, labaw sa 20 porsiyento nga maximum allowable rate, nga gibanabana nga tinuig nga pagkawala sa kita nga P120 milyunes. Ang non-revenue water o tubig nga nawala tungod sa mga leaks, pagpangawat, depekto nga mga metro, o uban pang isyu sa dili pa moabot sa mga konsumidor, nagrepresentar sa dakong pagkawala sa kita alang sa MCWD.
Ang report sa BFP nagpakita nga sa 385 ka aktuwal nga fire hydrants sa Cebu City, 25 lang ang nabutangan og metro, samtang 285 ang wala pa nabutangan og metro. / Antonette Caren Arrabis, CNU Intern