Ipaubos sa dugang pagsusi sa Provincial Environment and Natural Resources (Penro) ug Provincial Administration Office ang sitwasyon sa moabot 200 ka mga indibidwal kinsa nasayran nga ilegal nga nangubkob sa Hinulawan River sa Dakbayan sa Toledo.
Kini maoy gipahibalo ni Rodel Bontuyan pangulo sa Penro sa Oktubre 27, 2025.
Subay sa pasiunang pakisusi, nasayran nga moabot sa walo ka mga barangay ang apektado sa pagpangubkob sa maong sapa.
Kini naglangkob sa Barangay Buswang, Cambang-ug, Canlumampao, Dumlog, Ilihan, Juan Climaco, ug Sangi.
Matod ni Bontuyan nga adunay nakita nga kalapasan sa pagkubkob sa dapit tungod kay nilapas na kini sa gitugot nga kubkoban sa yuta.
Ang maong mga manguykoyay giingong sagad madakpan tungod kay wala kini gihuptan nga permit sa pagkubkob ug pagbaligya og materyales.
“Manguykoy ni sila para ilang ibaligya. Naa may mga tawo nga mo-pick-up pud, mga tawo nga mopalitay pud. Reklamo lagi sila kay dili man gyud kay wala man silay permit lagi. Inig biyahe nila paggawas wala man silay papel, madakpan gyud,” dugang niini.
Gipasabot ni Bontuyan nga ang pagkubkob hugtanong gidili ug makadaot sa kalikupan.
Gipatugbaw ang kaimportante sa pagkuha og permit aron masusi ang kapasidad sa usa ka luna nga makubkoban ug mapanalipdan ang pag-over extract sa dapit nga makapahuyang sa yuta nga magdala og dakong risgo sa nagpalibot ug ingon man sa kalidad niini.
“In fact nangalapas sila, naa sila sa gawas. Kon kakita mo sa picture, ang uban naa sa outside, ang uban naa sa within permitted area,” matod ni Bontuyan.
“Ang risgo ana una bisan asa sila kuykoy, dili disciplined ang pagkuykoy maong guba ang sapa. Dili man na ingon nga nilaban ta sa may permit, pero tungod kay naa silay permit they are bound to comply the methodology nga scientific ang pag-extract. Kining mga tawo nga kon asa na lang mokuykoy naa nila ang risgo kay asa tong humok, nindot nga material dali man kuykuyon,” dugang niya.
Subay niini, adunay kapulisan nga nagpatrolya sa lugar samtang nagpadayon pa ang gihimong pagsusi.
Nasayran nga sa milabay nga semana, pipila ka mga grupo ang nihimo og lihok protesta atubangan sa Kapitolyo aron ipadayag ang ilang yangungo sa buhatan sa gobernador.
Si Cebu Governor Pamela Baricuatro sa iyang bahin nisaad nga ipasusi niya ang sitwasyon sa Provincial Legal Office. Personal usab nga gisusi ni Baricuatro ang lugar kauban ang Penro ug legal officers ug Provincial Administrator Ace Durano.
Matod ni Bontuyan nga subay sa mando nga temporaryong pagpahunong sa pagkuykoy sa dapit, mopahigayon sila og laing tigom aron hisgutan ang abag sa posibleng mawagtang nga panginabuhian sa mga manguykoyay sa dapit. / ANV