Ang impeachment ni kanhi Department of Education (DepEd) Secretary ug Vice President Sara Duterte mahimong usa ka teksto o libro nga ehemplo giunsa pagpanalipod sa gahum nga politikanhong mga taming ang pagkamay tulubagon niya sa katawhan. Pila ka mga buwan o semana human gipayl sa House of Representative ang mga articles of impeachment, sa mga pasangil nga lapad nga korapsyon nga naglangkob sa paggasto sa confidential funds ug mga irregular procurement deals ubos sa Dutertes nga termino, ang Senado – ubos sa liderato sa Presidente sa Senado nga si Chiz Escudero – nga murag gihimo ang proseso nga waiting game.
Ang pagdelatar dili lamang usa ka insulto sa atong demokratikanhong checks and balances pero naay pagka-tinuod niini, nakapaguba o nakapahugno sa mga sangputanan sa katawhan: ang mga ginikanan sa mga bata nga nagtungha sa mga pampublikong tunghaan labi naning gikan sa mga komunidad nga lisod kaayo sa panginabuhian, mapugos nalang intawon sa pag-abaga sa mga kakuwangon sa atong sistema sa edukasyon diin gimansahan sa korapsyon.
Ang kinauyokan sa impeachment nga kaso batok ni Duterte naglangkob sa makabungog nga mga pangutana sa paggamit niya’g minilyun nga kwarta sa goberno nga confidential ug intelligence funds, kuyog sa mismanagement diha sa procurement sa DepEd nga ekipo, minao mao nga mga pangan ug mga makapaduda nga mga programa ug uban pang mga pamaagi pagpagawas sa minilyung kwarta sa gobyerno ubos sa iyang panahon.
Hinunua, imbes iyang aksyunan dayon, si Escudero sa Senado nihimo hinuon og lainlaing pamaagi sa paglanganlangan. Ang mga nanaway niya (Escudero) nilantugi nga siya usa ka alyado sa mga loyalista ni Duterte, nga maoy nipatigbabaw sa pagprotehir ni Sara nga mataral sa hukmanan sa Senado ug sa posible nga makunbikto pa gani.
Ang pagdumili ni Escudero sa pag-calendar niya sa impeachment trial nipakita sa politikanhong akomodisyon ni Bise Presidente Sara diin, iyang gilantugi para sa lainlain lang nga mga rason, nga sa tinud-anay sa iyang padayon walay gibuhat bisan gamay nipakita og pagkasiak sa pagsalig sa katawhan niya pinaagi sa usa ka demokratikanhong institusyon ug nihatag sa dili opisyal nga lisensya para korapsyon nga mapadayon nga dili man lang malili.
Ang mga gamhanan sa katilingban ni protehir nilang usag-usa, ang palas-unon nanaglumba padong sa pinakaway gahum – ang mga ginikanan sa mga kabataan nga nangeskwela sa mga pampublikong eskwelahan.
GAMAY’G BUDGET
Pinaagi sa kridibilidad sa DepEd ug ang mga kagastuhan o gastuhunon nagkaproblema, ug ang procurement channels ubos sa paglili, daghang mga eskwelahan na karon nga nag-operate nga kalabira nalang ang mga budget. Tungod niani, ang mga school head, opisyal sa mga distrito, nipuntarya sa Parents Teacher Community Association (PTCA) nga mobubo sa mga kang-a nga mga kakuwang sa mga eskwelahan. Kini nga asusasyon, sauna gitukod ni nga boluntaryong grupo, nga karon usa na ka unofficial tax collectors. Sa bisan asang lugar nga mga eskwelahan, ang principals/school heads “mo-encourage” kon dili man gani pugson ang mga ginikanan nga mo-contribute (atol sa bridaga eskwela) o sa binulan sa pagbayad sa mga batakang gastuhan sa mga eskwelahan sama sa mga supplies: bond papers, printer, inks, tissues, cleaning materilas, bayad sa tubig, kuryente, janitorial, ug gwardiya, ug uban pa.
Unsa naning mga libre ug state-funded schools nahimo naman hinuong laing financial obligation sa mga pamilyang maglisod na gani paggasto sa matag adlaw nga kaon. Bisan pa nga ang contribution, kunohay usa ka boluntaryo nga pamaagi, the social pressure ug ang subtle nga pamugos, usa ka lisod sa pagbalibad.