Ang linog nga 6.9 magnitude nga niuyog sa amihanang Sugbo niadtong Septiyembre 30, 2025, dili lang kalikupan ang nagpakita sa iyang gahom — kondili usa sab ka pagpahimangno nga ang yuta mismo dili na makasabot sa kabuang sa tawo.
Ang mga buak nga atong nakita sa kalsada, sa simbahan, ug sa balay, mao ra sab ang mga kadaot nga dugay nang nagtubo sa sistema — buak ang sa integridad, katungdanan, ug pagkatawo sa atong mga opisyal nga gipili aron motabang, dili manglimbong.
Sa dihang nangadugmok ang mga parte sa simbahan ug nangalusno ang mga tulay, dili lang materyales ang natumpag — kondili ang pulong nga gisaad sa mga politiko nga mag-alagad sa katawhan.
Ang ilang mga saad para sa kalambuan napulihan ug mga proyekto nga puno sa bakak: ghost projects, substandard nga materyales, ug pundo nga napaingon lang sa mga bulsa sa makapahimulos.
Ang linog sa Sugbo murag gikasuko sa kalibutan nga gipaningkamotan pa gyud isalbar ang kaugalingon gikan sa mga tawo nga walay kaluoy.
Ang mga tinun-an sa eskuylahan nga nangaguba ug covered courts nga natumpag, mga hulagway sa kamatuoran nga ang korapsiyon nagpatay, dili lang naguba.
Sa matag bato nga natumba, makita nato ang hulagway sa usa ka pirma nga gipirmahan nga walay konsensya.
Ang labing sakit daghang mga opisyal nga magbuhat ug speech nga puno sa “pag-ampo” ug “paglaom,” apan mao ra gihapon ang motungha sa mga bidding nga daan nang napildi ang katawhan.
Ang ilang edukasyon, mga diploma, ug Ingles nga sinultihan, walay kapuslanan kon wala silay baruganan.
Ang uban nagtuon aron manglimbong, dili aron mag-alagad, ang uban nasuhito o nagtuon sa balaod, apan gigamit kini aron makalingkawas sa ilang mga kasal-anan.
Ang Ginuo tingali niuyog sa yuta aron ipakita nga bisan unsa pa kataas ang ilang mga posisyon, bisan unsa pa ka halapad ang ilang balay, ug bisan unsa pa kadaghan ang ilang gikaon sa kaban sa gobiyerno — usa ra ka pag-uyog ug tanan mahimong abo.
Ang linog usa ka pagsulti nga dili mahimo nga magpabilin ta nga buta sa mga binuhatan nga magpahamtang ug peligro sa katawhan. Ang mga inhenyero nga nangpirma nga lig-on ang proyekto ug ang mga mayor nga miingon nga nahuman bisan wala pa, kinahanglan silotan.
Ang ilang mga pirma maoy sandigang hinungdan sa 72 ka kinabuhi nga nangawala.
Ang Sugbo karon nagbarog sa abog, apan may kaisog.
Apan ang tinuod nga pagbangon magsugod kon atong gub-on dili lang ang mga debris sa yuta, apan ang pundasyon sa korapsiyon nga dugay nang nagtukod ug imperyo sa pagpangilad.
Ang linog sa 2025 dili lang natural nga katalagman — kini usa ka moral nga pagkurog.
Usa ka pahimangno nga ang kalibutan mahimong mangisi aron lang ipakita sa mga tawo nga ang tinuod nga kadautan dili gikan sa ilawom sa yuta, apan gikan sa mga lingkoran sa gahom. / wilfredogubalaneanoos@gmail.com