Sa unang higayon sa kasaysayan sa Department of Education (DepEd), dako nga ihap sa plantilla items ang gipagawas alang sa pag-hire ug bag-ong mga magtutudlo ug sa dugay na kaayong gipaabot nga promosyon o reclassification sa mga kasamtangang empleyado. Kining lakang gitinguha aron masulbad ang kronikong kakulang sa mga magtutudlo ug aron hatagan og pasidungog ang professional nga pagtubo sa mga magtutudlo nga dugay nang nagpaabot, nagserbisyo nga walay reklamo bisan walay klarong tsansa nga moasenso. Para sa usa ka sistema nga dugay nang nabilanggo sa kabalaka sa papeles ug kawalay klaro, kini usa ka milestone nga angayng tagaan og masinabtong pagsaulog.
Sa laing bahin, ang mga State Universities and Colleges (SUCs) adunay klaro nga pamaagi sa promosyon sa ilang mga faculty. Pinaagi sa mekanismong NBC 461-PASUC ug bag-ohay lang, ang Joint Circular No. 3 (JC3) sa CHED ug DBM, ang mga faculty sa SUCs kasagaran ma-evaluate ug ma-reclassify matag tulo ka tuig. Bisan og dili kini perpekto, mas tin-aw kini ug adunay klarong timetables para sa pag-asenso. Samtang ang mga magtutudlo sa DepEd gibilin, walay parehas nga kahigayunan nga regular nga ma-promote o makadawat og increase.
Ang pagkahimo niining lakang sa DepEd karon usa ka maayong kabag-ohan—naghatag kini og paglaom ug hustisya sa liboan ka magtutudlo nga angayan gyud tagaan og higayon. Apan, dili kini angay sabayan lang og selebrasyon nga way pagbantay. Ang mga promosyon ug reclassification, sa DepEd man o sa SUCs, kanunay nga masulod sa politika sa sulod, paborpabor, ug dili tin-aw nga mga desisyon. Luyo sa daghang papeles ug evaluation forms, aduna gayuy mga tawo—mga evaluator nga usahay magbuot depende sa ilang kaugalingong pagsabot o pagbati. Kung ang merit ug kalidad pulihan na sa kahilabot sa gahum o suod-suod, mabulingan ang sistema.
Nakasinati ko niini mismo. Sa NBC 461 Cycle 8, gikan sa akong inisyal nga based rank nga Assistant Professor II paingon sa Associate Professor I. Apan tungod sa sayop nga interpretasyon sa akong dokumento sa PASUC focal person sa akong unibersidad—nga giuyonan usab sa Zonal PASUC director ug way pag-interbinar sa chairperson— napakgang ang akong promosyon. Bisan og misumite ko og formal nga hangyo alang sa koreksyon, wala na kini naproseso hangtod sa deadline sa DBM-CHED Joint Resolution nga kutob ra sa Oktubre 30, 2021.
Gikawangan ko og three (3) sub-ranks posisyon nga mobalor og P12,000.00 matag bulan nga income nga angayan unta nako. Napulo (10) na katuig karon, 2025 nga gihikawan ko nga mosaka ang akong sweldo para sa self-preservation nako nga nagkaedad na, sa nakasinating sakit nga “C” ni Misis, ug sa pagpaedukar sa lima (5) namong mga anak. Kini nga kasakit, dili lang ako ang nakaagi. Daghan pa ang parehas og kasinatian—napasagdan, nadugay, samtang ang uban nga duol sa mga evaluator dali ra nga naka-promote sa tag-as nga mga salary grades; SG 26 and SG 28 ug uban pa, depende sa gipaboran nga nangayo.
Dili lang ni pinansyal nga kadaut. Kini usa ka pagbikil sa moral ug integridad sa serbisyo publiko. Ang panawagan klaro: ang DepEd ug SUCs kinahanglan magbarug sa tin-aw nga sistema, patas nga proseso, ug walay paborpabor. Sundon ang guidelines, pareho ang pagsabot ug pag-aplikar. Ang mga komite dapat walay conflict of interest, ug ang grievance process paspas ug limpyo. Ang bag-ong oportunidad karon dili lang unta tambal, kundili usa ka hinlo nga pagsugod sa sistema. Dili ang politika o pagkasuod ang magbuot sa promosyon, kundi ang talento, integridad, ug pag-alagad sa tinuod. (wilfredogubalaneanoos@gmail.com)