Dihay nidagan sa pagkamayor. Pagkahuman sa inihapay sa mga balota, nigawas nga ikaupat ra siya. Ang iyang higala nagpunay og estorya sa iyang kahimtang maong iyang gibanghagan, “Unya, ang second placer nakalingkod isip mayor?”
Sa pipila ka higayon, dunay mga second placer nga nakalingkod tungod kay nadiskwalipikar o nakanselar ang certificate of candidacy (COC) sa first placer. Apan dunay bag-ong landmark decision ang Korte Suprema bahin niini.
Ang second placer sa lokal nga eleksiyon dili mahimong iproklamar nga mananaog isip hulip kon madiskwalipikar ang first placer tungod kay way legal basis ang ilang unang mga desisyon bahin sa second placer rule, matod sa Korte Suprema.
Mao kini ang unod sa 37 ka pahina nga desisyon sa Supreme Court En Banc sa kaso ni Datu Pax Ali Mangudadatu v. Commission on Elections (Comelec), G.R. Nos. 260219 ug 260231, April 22, 2025.
Ang bag-ong doktrina nagsukad sa petition for certiorari nga gipasaka ni Pax Ali Mangudadatu batok sa desisyon ug resolusyon sa Commission on Elections (Comelec) nga nagkanselar sa iyang COC sa pagkagobernador sa Sultan Kudarat sa eleksyon sa 2022 tungod sa false representation sa iyang pinuy-anan.
Si Mangudadatu mao ang incumbent mayor sa lungsod sa Datu Abdullah Sangki, Maguindanao, sa dihang iyang gisang-at ang iyang COC sa Oktubre 7, 2021, isip gobernador sa Sultan Kudarat sa eleksyon sa 2022.
Gikanselar sa Comelec ang iyang COC. Kinsa man ang mahimong gobernador? Ang second placer ba? Ang Korte Suprema mideklarar, “The Court hereby abandons the second placer rule and declares that the rules on succession under the LGC (Local Government Code) shall apply in all cases where a permanent vacancy results from a local elective official’s disqualification from office regardless of the proceedings involved.”
Ang gipasabot niini mao ang rules on succession ubos sa Section 44 sa LGC, kon dunay permanent vacancy sa opisina sa gobernador ug bise gobernador, mayor ug bise mayor, ug Section 45 sa LGC kon dunay vacancy sa sanggunian o mga konseho.
Matod pa sa Korte Suprema, way balaod nga nagtugot sa pagproklamar sa second placer. Kini nagkanayon, “No law authorizes the proclamation of the second placer in the elections in case the candidate who received the most votes is disqualified or turned out to be ineligible.”
Ang maong desisyon nga gipagawas lang niadtong Biyernes sinuwat ni Associate Justice Samuel Gaerlan. Walo ka mga sakop sa Korte Suprema ang pabor, lima ang supak ug duha ang wa moapil.
Gawas nga way balaod nga nagtugot sa second placer rule, supak usab kini sa prinsipyo sa republikanismo. “The majority abandoned the second placer rule for lack of legal basis and for being inconsistent with the essence of republicanism,” nagkanayon ang Labaw’ng Hukmanan.
Gihisgutan sa Korte Suprema ang taas nga kutay sa ilang mga desisyon sa wa pa ang Omnibus Election Code nga nagpakita nga makanunayon ang ilang baruganan nga ang second placer sa eleksyon di mahimong ideklarar nga mananaog kay napildi man. “The second placer is just that, a second placer who lost the elections,” matod pa niini. (edbarrita@@gmail.com)