Sa ganghaan sa langit, dunay duha ka linya alang sa mga bana. Usa alang sa mga ander de saya, ug usa alang sa mga dili ander de saya. Hapit ang tanan sa mga bana nga nangamatay didto maglinya sa mga ander de saya.
Si Juan, nag-inusara nga nibarog sa linya sa dili ander de saya. Gipikpik ang iyang abaga ni San Pedro kay siya ray isog. Gipangutana ni San Pedro si Juan nganong didto siya maglinya. Ang tubag niya. “Sugo ni sa akong asawa, San Pedro.”
Nahimong pasiaw ang estorya sa mga bana nga ander de saya. Mga bana nga moduko la’g paawot sa ilang mga asawa. Ligiron og kasaba atubangan sa gikainom nga mga barkada. Ang ubang mga bana moingon nga naglikay lang sila sa gubot.
Apan unsay mahitabo kon di lang kay under sila sa ilang asawa, kulatahon pa gyud sila? Duna bay balaod alang kanila? Daghan kanila magsul-ob og long-sleeved shirt aron matago ang kinawrasan sa asawa nga tag-as kaayo’g kuko.
Ang Republic Act (RA) 9262, gitawag nga Anti-Violence against Women and their Children Act (VAWC Law) nagprotehir sa mga asawa, kapuyo ug mga babaye gikan sa ilang gikarelasyon nga lalaki ug sa ilang mga anak. Way labot niini ang mga bana.
Si Rep. Margarita Nograles sa Puwersa ng Bayaning Atleta party-list mipasaka sa House Bill 1365, pagailhon ngaDomestic Violence Act of 2022, aron malakip ang mga “battered husbands” nga susama sa “battered wives” ubos sa VAWC Law.
Si Nograles, usa ka manlalaban, miingon nga ang mga sakop sa lesbian, gay, bisexual, transgender and questioning (or queer) plus (LGBTQ+) nga mga biktima sa domestic abuse ug pagmaltrato angay usab nga ibutang ubos sa balaod.
Mao kana nga himuon ang balaod nga “gender-neutral.” Dili na battered wives o women ang termino nga gamiton kon di “partner” na. Mahimong babaye ug lalaki ingon man sakop sa LGBTQ plus ang biktima sa domestic abuse ug violence.
Sumala sa bag-ong pagtuon sa College of Criminal Justice Education (CCJE) of the University of Mindanao-Institute of Popular Opinion (UM-IPO), mokabat sa tulo sa napulo ka mga Pilipino nga lalaki nakasinati og domestic violence gikan sa ilang mga asawa.
Ang mga researcher niingon nga kasagaran sa mga bana nga biktima sa pagdagmal ug pagbun-og sa ilang mga asawa di mo-report sa mga tinugyanan sa balaod. Nag-antos sa kahilom.
Ang bana nga di makaantos makigbuwag sa asawa. Apan pagtingog sa asawa, “Unsa, makigbuwag ka?” Mitubag ang bana, “Magbuwag ta’g laba. Imo ang dekolor, ako ang puti.”(edbarrita@gmail.com