Gipatawag si Isoy sa amahan sa babaye nga iyang gipamabdusan. Amahan: “Pakasli si Inday kay imong gipamabdusan.” Isoy: “Di mahimo, Sir, kay minyo na ko. Ani na lang, kon lalaki gani ang anak, mohatag ko’g P2.5 million. Kon babaye, mohatag ko’g P2 million.” Amahan: “Unya kon makuhaan, hatagi’g second chance ha.” Mitumaw karon ang usa ka “national social emergency” sa Pilipinas. Mao kini ang nagpadayon nga mga kaso sa teen pregnancy, ang pagmabdos sa mga batang babaye nga ubos pa sa legal age nga 18 anyos. Dunay gikataho nga nimabdos ang 10 anyos pa lang nga batang babaye.
Sa miaging tuig, gipasar sa Kongreso ang usa ka balaod nga nagpasaka sa age of consent gikan sa 12 anyos ngadto sa 16 anyos. Busa ang makighilawas sa ubos sa 16 anyos mahimong mapasakaan og kasong statutory rape, bisan pa kon nisugot kini kay ubos sa balaod wa pa man siya sa age of consent.
Unsa man ang gilantaw nga solusyon sa teen pregnancies? Mao kini ang “Adolescent Pregnancy Prevention Bill” nga gipasar sa House of Representatives sa miaging Septyembre. Giduso na kini sa Senado ug duha ka ang-ang na lang ang agian aron botohan kini sa mga senador.
Ang maong balaudnon magpalapad sa sexual and reproductive health services sama sa contraception aron malikayan ang teen pregnancy. Apan gipaabot nga daghan ang mosupak sa paghatag og kahigayunan sa mga menor de edad nga babaye nga hatagan og access sa mga contraceptives. Hinumdumi nga mayoriya sa mga Pilipino mga Katoliko.
Sa mga Katoliko, ang abstinence maoy gisugyot nga paagi aron di momabdos. Way instrumento, kahimanan o tabletas nga gigamit. Dihay usa ka babaye nga nipalit og panty nga giingong makapugong sa pagmabdos apan nimabdos gihapon. Gisukmatan niya ang namaligya. Babaye: “Ingon ka di ko momabdos sa panty nga imong gibaligya. Nimabdos man lagi ko?” Tindero: “Imo tingaling gihubo.” Si Rom Dongeto, executive director sa Philippine Legislators’ Committee on Population and Development, usa sa mga pundok nga miduso sa maong balaudnon, miingon nga magwagtang kini sa panagsungi sa duha ka balaod nga samtang ang age of consent 16 anyos, kinahanglan pa og parental consent kadtong ubos sa 18 anyos aron dunay access sa mga contraceptives.
Mao kini ang sitwasyon. Sa 2019, gideklarar sa gobyerno nga usa ka national social emergency ang mga kaso sa pagmabdos sa mga bata gikan sa 10 anyos ngadto sa 14 anyos.
Pagkasunod tuig, ang United Nations Population Fund (UNFPA) miingon nga ang data sa World Bank nagpakita nga sa Pilipinas, 47 ka mga bata ang nahimugso matag tuig sa matag 1,000 ka mga babaye nga nag-edad 15 hangtod 19, o mokabat sa 500 ka mga teenager nga babaye nga momabdos kada adlaw.
Sa Pilipinas, 30 porsyento sa populasyon nagpangedaron og ubos sa 15 anyos. Gibana-bana nga usa sa unom ka babaye maminyo sa di moabot sa 18 anyos. Wa klaroha unsay buot ipasabot sa minyo kay di man makasal ang ubos sa 18 anyos. Apan ang pagtuon nagpakita nga sagad sa mga babaye nga sayong momabdos di na makahuman sa high school, busa menos ang ilang kahigayunan sa pagpanrabaho. (edbarrita@gmail.com)