Kon atong tan-awon, makadaginot ang gobiyerno sa proseso sa bidding sa mga proyekto kay ang modaug mao man ang kinagamyan nga kantidad. Kon butang ang paliton, ang modaog ang kinabaratuhan.
Apan maayo ba ang kalidad sa mga proyekto? Kon nakahinumdom mo, dunay mga karsada nga dali kaayong nangliki.
Dunay karsada nga dali kaayong naguba kay ang semento morag ampaw. Duna say mga butang ug ekipo nga gipalit sa gobyerno nga daling nangaguba kay baratuhon lagi.
Nahinumdom lang ko niadtong tawo nga namaligya og ballpen nga tag P5 ra. Dunay mipalit og daghan kay barato ra lagi. Apan nireklamo siya kay di moagi ang mga ballpen nga iyang napalit. Matod sa naninda, “Naa man koy baligyang ballpen nga moagi, pero tag P20.”
Nganong ang kinamenusan ug kinabaratuhan man ang modaug sa bidding? Kini tungod sa Republic Act No. 9184, ang Government Procurement Reform Act. Ang maong balaod gitumong aron di mausik sa kuwarta sa gobyerno.
Ubos sa maong balaod, ang modaug sa bidding mao ang gitawag nga “lowest calculated and responsive bid.”
Apan maayo ra ni sa papel kay usahay ang mga contractor magsabot-sabot kon si kinsa ang padag-on. Supak kini sa balaod apan way mopiyait. Gisunod ang proseso pero alkanse ang gobyerno.
Gipaabot nga mausab kini sa dihang gipirmahan ni Presidente Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ang Republic Act No. 12009, ang New Government Procurement Act (NGPA) niadtong Hulyo 20, 2024.
Ubos sa maong balaod, ang pagasundon sa proseso sa bidding mao na ang “most economically advantageous responsive bid,” nga mag-agad sa kalidad ug economic value sa bid proposal, imbis sa kinamenosan nga bid ubos sa “lowest calculated and responsive bid.”
Sa ato pa, wa nay kasagurohan nga kon kinaubsan ang imong bid sa usa ka proyekto, ikaw nay modaog. Tan-awon na ang kalidad ug kon ekonomikanhon ba kini alang sa gobyerno. Nagpasabot kini sa gitawag nga “value for money” sa mga supplies ug servives nga ikontrata sa gobyerno.
Gipadali sa maong balaod ang “procurement process” gikan sa 90 ka adlaw ngadto sa 60 ka adlaw. Gi-institutionalize usab niini ang electronic procurement. Si Budget Secretary Amenah Pangandaman miingon nga duna na unyay “e-marketplace” sa gobyerno nga sama sa online shopping outlets sa Lazada, Shopee o Amazon.
Ang suppliers maka-display sa ilang mga produkto sa e-marketplace ug ang mga ahensiya sa gobyerno makapamalit didto sa mga “common-use supplies and equipment” (CSE) pinaagi sa Procurement Service sa Department of Budget and Management (PS-DBM). (edbarrita@gmail.com)