Usa ka bata mikomprontasi sa iyang silingan ug miingon, “Noy, ingon si Papa ba, nangispiya man kuno ka namo.” Ang tubag sa silingan mao kini, “Pataka man lang nang imong Papa. Unsay nangispiya? Gawas pa, di man ka anak niya.”
Lisod kon nasakpan o madudahan ka nga mangispiya sa laing nasod. Sama ni Mayor Alice Guo sa Bamban, Tarlac nga naglisod sa pagtubag sa mga pangutana bahin sa iyang family history sa nagpadayong imbestigasyon sa Senado. Gidudahan siya nga usa ka “asset” sa China.
Apan gihimakak kini ni Guo. Matod niya, “I want to tell the public: I am not a spy. I am a Filipino and that I love my country.”
Sumala pa ni Guo, “love child” siya sa iyang Chinese nga amahan ug sa iyang maid nga Filipina.
Apan nalimot na siya sa mga detalye sa iyang personal nga kinabuhi. Ang iya rang mahinumdoman nga nagdako siya uban sa iyang amahan didto sa ilang piggery sa Tarlac kay gibiyaan siya sa iyang inahan samtang bata pa siya.
Nagsugod ang mga pagduda nga asset siya sa China sa dihang gironda sa mga tinugyanan sa balaod ang usa ka offshore casino sa iyang lungsod. Ang pagkatawo ni Guo giimbestigahan karon sa mga ahensiya sa kagamhanan, lakip na sa Bureau of Immigration ug sa National Bureau of Investigation.
Bahin sa balaod, ang espionage mao ang pangispiya, ang paniktik ug paghipos sa mga kasayuran, ang pagpadala sa maong mga kasayuran o kaha sa pagkahanaw sa mga impormasyon nga may kalambigitan sa nasudnong panalipod ubos sa katuyoan nga makadaot sa Republika sa Pilipinas ug makabentaha sa laing langyaw nga nasod.
Si Sun Tzu, usa ka heneral sa karaang China, nisuwat sa iyang “The Art of War” kapin sa 2,500 ka tuig na ang nakalabay, nga ang paggamit sa mga ispiya mao ang bugtong paagi sa pagpakisayod sa kahimtang sa kasundalohan sa kaaway.
Ang espionage gisilotan ubos sa Article 117, Revised Penal Code ug sa Commonwealth Act No. 616. Adunay duha ka paagi sa paghimo sa krimen nga espionage.
Una, nga ang usa ka tawo, nga way pagtugot, mosulod sa usa ka barkong igugubat, kampo, naval or military establishment or reservation aron sa pagkuhag bisan unsang impormasyon, plano, hulagway ug ubang pang impormasyon nga confidential mahitungod sa panalipod sa Pilipinas. Dinhi, sad-an ang akusado sa espionage bisan pag di siya makakuhag impormasyon basta duna siyay tumong sa pagkuhag impormasyon.
Ikaduha, kon ang usa ka public official mobutyag ngadto sa representante sa langyaw nga nasod sa mga impormasyon mahitungod sa seridad sa nasod nga iyang nakuha tungod sa puwesto nga iyang gihuptan.
Gipalapdan ang krimen nga espionage ubos sa Commonwealth Act No. 616. naglakip na kini sa tanang paghipos nga di subay sa balaod sa bisan unsang impormasyon mahitungod sa nasudnong panalipod pinaagi sa pagsulod sa usa ka barko, eroplano, sa mga lugar nga gihiposan ug gigam-an niini ug gihiposan sa mga armas ug mga bala.
Naglakip usab kini sa pagkopya, pagkuha, o pagsuway og pagsuburno sa laing tawo arong pagkopya ug pagkuha sa bisan unsang sketch, photograph, photographic negative, blue print, plan, map, instrument, appliance, document, writing or note nga may kalambitang sa nasudnong panalipod. Kon gibuhat ang pangispiya sa panahon sa gubat, ang silot kamatayon o kaha pagkabilanggo nga di molabaw sa 30 ka tuig. (edbarrita@gmail.com)