Misaka ang badyet sa agrikultura ug agrarian reform sa atong General Appropriations Act gikan sa P149.6 bilyones sa 2022, P186.5 bilyones sa 2023 ngadto sa P197.8 bilyones sa 2024. Ang pangutana, pila man ang pahat ninii nga miabot sa atong mga mag-uuma?
Gitumong ang badyet sa agrikultura ug sa agrarian reform alang sa food security aron di na magsalig ang nasod sa pagpalit og bugas humay gikan sa ubang mga nasod. Apan hangtod karon wa pa gyud makab-ot ang self-sufficiency sa Pilipinas sa bugas humay.
Maayo man kitang mga Bisayang dako (Bisdak) kay mangaon man ta og kan-on nga mais, labi pa kon parisan og lata kaayo nga humba, init nga sabaw sa linat-an nga manok bisaya o kaha linarang nga isda. Garbo sa mga Bisdak ang moingon nga “our rice is corn.”
○ ○ ○
Nahug na lang sa biay-biay ang saad nga mahimong tag P20 na lang ang matag kilo sa bugas humay. Nagsigi na man hinuon og saka ang presyo niini. Daghan ang nagkomedya nga tingalig moabot ang panahon nga P20 na lang ang kuwang aron mahimong P100 ang kilo sa bugas humay.
Duna pay nagtuo nga makab-ot ang tag P20 nga kilo sa bugas humay.
Apan gikinahanglan nga ang nasudnong kagamhanan agresibo sa pag-subsidize o pag-abaga hangtod sa 50 porsiyento sa gasto sa produksiyon sa mga mag-uuma sama sa agriculture subsidy sa Uropa ug sa Estados Unidos.
Si Cresente Paez, chief executive officer sa Philippine Family Farmers Agriculture Fishery Forestry Cooperatives Federation (Agricooph), niingon nga ang taas nga gasto sa produksiyon sa humay maoy nagpamahal sa bugas sa kamerkadohan. Kon mahal ang farm input, mahal sab ang produkto, matod niya.
○ ○ ○
Si Paez, atol sa sidelines sa 6th General Assembly sa Agricooph sa Abril 18 sa dakbayan sa Sugbo, miingon nga ang pederasyon sa mga kooperatiba naningkamot sa pagpalambo sa produksyon sa bugas aron moabot og P20 ang matag kilo niini subay sa saad ni Presidente Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. sa eleksyon sa 2022.
Lakip sa nakapasaka sa gasto sa produksiyon sa bugas humay mao ang mahal nga abono ug ang taas nga gasto sa pagtrabaho sa mga umahan, matod ni Paez.
Kon dugangan sa gobyerno ang subsidy sa abono ug moabot sa 100 porsyento ang mekanisasyon sa panguma makunhuran sab ang gasto sa produksiyon sa bugas.
Sa laktod, gikinahanglan ang dugang subsidy sa agrikultura, ilabi na sa rice farmers.