Human sa makadaot nga epekto sa bagyong Odette sa mga coral sa Lapu-Lapu, ang City Government, mga lider sa pribadong sektor, ug mga boluntaryo nagpatuman sa nagkalain-laing pamaagi ug inisyatiba aron mapadayon ang mga gasang ug mga marine sanctuary.
Sa bag-ong natapos nga coral rehabilitation ug marine sanctuary relaunching nga gipahigayon sa Crimson Resort and Spa sa Barangay Mactan, si Lapu-Lapu City Mayor Junard “Ahong” Chan nipadayag sa iyang bug-os nga suporta alang sa programa sa pagpanumbalik human sa kadaot sa mga gasang nga nakaapekto pag-ayo sa mga negosyo sa diving ug turismo sa siyudad.
Gisugo ni Chan ang nagkalainlaing departamento sa kalikupan sa siyudad nga bantayan ug protektahan ang mga gasang ug marine ecosystem.
“I already instructed the City Fisheries and Aquatic Resources Management Councils, City Agriculture and Fishery Office and City Environment & Natural Resources Office (Cenro) to have this baywatch or Bantay Dagat to safeguard our sanctuary and our corals,” matod ni Chan.
PAG-ANGKLA
Gidugang ni Chan nga kinahanglan ang mga resort nga maghatag og mga pisi alang sa mga operator aron maseguro nga dili makaangkla ang ilang mga motorboat sa pamaagi nga makadaot sa mga gasang sa lawom nga parte sa dagat.
Ang dakbayan usab nagtinguha nga edukahon ang mga mananagat, ilabi na kadtong nagpahigayon og illegal nga pagpangisda, bahin sa coral regeneration ug rock propagation, aron mapalambo ang praktis sa pagtanom og mga gasang ug seaweeds sa siyudad, matod ni Chan.
MGA BATO
Si David Gotianun, bise presidente ug special projects head sa SharePro, Inc., mipaambit ug mipaila og usa ka pamaagi sa rock propagation aron ma-rehabilitate ug matubag ang mga isyu bahin sa marine ecosystem.
Ang rock propagation usa ka pamaagi nga moagi sa proseso sa pagkuha ug pagluwas sa mga naguba nga mga gasang ug pagbutang niini sa mga bato aron mag-regenerate ug makahimo og usa ka kolonya sa mga coral.
Si Gotianun, kauban ang iyang team members, nag-ingon nga ang pamaagi nakakita og promising nga resulta human sa pag-obserbar sa marine growth sa usa ka walo ka ektarya nga sanctuary sa usa ka resort nga nadaot usab ni Odette.
Gipasiugda niya ang importansya sa stability kay ang una nga panginahanglan alang sa pagtubo sa mga gasang mao ang stability. Gipadayag niya nga makita ang mga mahinungdanon nga kausaban sulod sa lima ka buwan sa propagation.
CORAL REEFS
Gidugang usab ni Gotianun nga ang coral reefs adunay importanteng papel sa marine ecosystem kay kini nga mga organismo adunay abilidad sa pagsuporta ug pagpadayon sa kinabuhi sa ilawom sa tubig. Gisaysay niya nga ang mga gasangdili lang nagpadayon sa kinabuhi sa ilawom sa tubig apan naghatag usab og “50 percent of oxygen above the water.”
“Ang mga coral reef importante para sa marine life. Importante nga atong ampingan ang sistema kay dili lang kini nagpadayon sa marine life sa ilawom sa tubig apan usab sa yuta, ibabaw sa tubig. Bisan pa nga ang korales naglangkob lang sa usa ka porsyento sa water floor area, kini aktwal nga nagpadayon sa marine life. Sila usab oxygen factories nga nagpadayon sa kinabuhi sa yuta,” ingon ni Gotianun.
DIVING
Sa pag-dive sa kadagatan sa Marigondon, Lapu-Lapu human sa Bagyong Odette, si Dean Apistar, misulti sa SunStar Cebu sa usa ka interview niadtong Hulyo 7, 2024 nga ang mabaw nga mga lugar nga kaniadto puno sa seagrass ug seaweeds nahimo na nga bare rocks.
Gidugang ni Apistar nga ang mga lawom nga lugar ug mga dako nga coral boulders nabali ug naligid padulong sa reef crest.
Si Apistar nga bag-o lang usab nag-dive, nakamatikod nga ang seaweeds ug soft corals nagsugod na pagbalik, apan dili pa sama kaniadto.
“Ang hard corals dugay motubo kumpara sa soft corals apan adunay pipila nga kolonya nga nagsugod na pagtubo base sa visual observations,” matod ni Apistar.
Ang diving instructor usab miila sa kamahinungdanon sa mga gasang isip mga habitat alang sa marine species.
Nakita usab niya ang epekto niini sa tourism value sa Lapu-Lapu./ DPC