Sa mga tigsunod sa pulitika, nindot nga sundon ang bag-o nga mga kalihukan sa nasod. Usa na niini kining pagtuyhakaw na sab sa plano nga pag-usab sa Batakang Balaod o Charter Change. Pero lahi kining giplano karon.
Imbes maghisgot og unsay mga parte sa Batakang Balaod nga angay usbon, didto na man hinuon mitutok sa proseso sa pag-usab.
Aron masabtan, maayo tingali nga atong hisgutan ang tulo ka mga paagi sa pag-usab sa Batakang Balaod – pinaagi sa constitutional convention, pinaagi sa constituent assembly ug pinaagi sa people’s initiative.
Kadaghan na gihimo ang plano nga pag-usab kaniadto pinaagi sa Concon o sa ConAss pero palpak ang tanan kay dili gusto ang katawhan nga usbon ug daghan ang ningbabag niini.
Karong bag-o lang, gisugdan na sab ang pag-usab pinaagi sa people’s initiative, pinaagi sa pirma diri ug pirma didto.
Unang mipabuto niini si Albay Congressman Edsel Lagman human mipiyaet ang mga Mayor mahitungod sa maong kalihokan.
Matod ni Lagman, naka-sentro ang giplano nga kausaban sa proseso sa pagbotar sa Kongreso, imbes magtapok tagsa-tagsa ang Senado ug ang Ubos Balay-balaoranan (House of Representatives), gusto usbon kini og himoon na lang nga usa na lang ang pagtapok sa duha ka grupo ingon man ang pagbotar.
Buot ipasabot, magtipon lang sa usa ka panagtapok ang mga sakop sa Senado ug ang House of Representatives ug tungod kay daghan man ang mga sakop sa House of Representatives, segurado gyod nga mapalabang ang bisan unsa nga kausaban nga gusto sa mga sakop sa House of Representatives.
Siyempre, dili gusto ang mga senador niining maong paagi. Unsa may ilang gihimo aron batokan kini?
○ ○ ○
Karong bag-o pa lang, nipagawas og resolusyon si Senate President Miguel Zubiri nga nagduso sa pag-usab sa 3 lang ka mga probisyon sa Batakang Balaod ug dali-dali ra usab kini nga gisuportahan ni House Speaker Martin Romualdez.
Sumala sa resolusyon ni Zubiri, ang gusto nila usbon mao lang kini – Section 11, Article XII (National Economy and Patrimony), Section 4(2), Article XIV bahin sa edukasyon ug ang Section 11(2), Article XVI (General Provisions).
Ang Section 11, Article XII naghisgot og 60% nga pagpanag-iya sa mga public utilities; ang Section 4(2), Article XIV naghisgot sa 60% nga pagpanag-iya sa mga eskuylahan ug ang Section 11(2), Article XVI naghisgot og 70% nga pagpanag-iya sa negosyo sa advertising sa nasod.
Unsay rason nga kalit man lang miguho kining maong resolusyon?
Matod ni Zubiri, wala siya malipay sa gihimo karon nga pagsuway pag-usab sa Batakang Balaod pinaagi sa people’s initiative kay sama ra sa gituli ang gahom sa Senado sa maong plano.
Siya nidugang nga gusto lang niya ipabilin ang independensiya o kagawasan sa Senado ug sa Ubos Balay-Balauranan mahitungod sa pag-usab sa Batakang Balaod.
Husto sab.
Pero kon imong hunahunaon, mora og napugos lang si Zubiri pagpagawas sa maong resolusyon ug wala unta niya kini giplano nga buhaton.
Kon kaniadto, supak ang mga senador sa plano nga pag-usab sa Batakang Balaod, karon mogawas nga mosugot na lang sila aron lang pagseguro nga magpabilin ang ilang gahom ubos sa kasamtangan nga balaod sa pag-usab.
Kon drama man lang gani kini, angay premyuhan ang ulo o mastermind niining maong kalihokan.
Ug sa pinulongan pa sa gawas, front seat lagi dayon ang Senado labon dako silang supak kaniadto.