Taod-taod na nga nipakanaog ang senado sa desisyon nga i-archive ang impeachment complaint batok ni VP Sara Duterte pero hangtod karon, init pa sa nagbukal nga aspalto ang diskusyon sa mga katawhan nga wala mahimuot sa maong desisyon.
Gusto nila nga i-convene ang impeachment court unya tukion sa senado ang maong articles of impeachment bisan pa man kon duna nay gipakanaog nga hukom ang Supreme Court nga nakalapas kini sa batakang balaod, gi-shortcut lang ang proseso, “null and void from the very beginning” ug sama sa wala makakuha og “jurisdiction” ang senado sa maong articles of impeachment.
Gidugangan pa gyud kini sa mando nga “immediately executory” ang maong hukom nga giuyonan sa 13 ka mga mahistrado ug walay bisan usa sa 15 ka mga mahistrado ang nisupak sa maong desisyon.
○ ○ ○
Kon “immediately executory” gani, buot ipasabot moepekto dayon kini og dili na maghuwat pa nga molapas o molabay ang gitawag og “reglementary period” diin pwede pa nga gamiton ang 15 ka adlaw aron iparepaso pa ang maong hukom.
Tungod kay moepekto man dayon, ngitngit pas alkitran ang kahigayunan nga mahatagan pa og kinabuhi o positibo nga aksiyon ang gihimo nga “motion for reconsideration” labi na kay aduna na may desisyon ang senado nga ibasura kini sa “archives” ug labi na gyud kon ang basehan sa motion for reconsideration gibalik-balik ra o humana na og tuki sa hukmanan o “rehash” na lang sa miaging diskusyon.
Kon wala pa ang “immediately executory” sa maong hukom, klaro kaayo nga mahimo pa kini nga iparepaso aron pagseguro nga wala gyud masayop ang 13 ka mga mahistrado nga nihukom nga ibasura kini.
○ ○ ○
Ubos sa batakang balaod, ang “executive,” “legislative” ug “judicial” branches gitawag og “separate and co-equal branches.”
Lainlain ang ilang trabaho, patas ug parehas ra sila ug walay ubos o labaw kanilang tulo.
Trabaho sa “legislative” pinaagi sa kongreso ang mopanday o mousob sa balaod, trabaho sa “executive” pinaagi sa “Office of the President” ang mopasunod o mopatuman sa balaod ug trabaho sab sa “judiciary” pinaagi sa Supreme Court ug ubos pa nga mga korte ang mo-interpret o mohusay kon dunay pangutana parte sa balaod.
Walay maghilabtanay sa trabaho sa uban ug mo-focus lang ang 3 ka mga sanga sa ilang tagsa-tagsa ka mga trabaho ubos sa gitawag og “checks and balances.”
Hapsay ang pang-gobiyerno kon tumanon kini sa usa'g-usa ug moresulta kini sa gitawag og “constitutional crisis” kon supakon kini.
Buot ipasabot, angay lang nga magrespetuhay silang tulo aron way kagubot nga mahitabo.
Pangutana – sa dihang nihatag na og hukom ang Supreme Court sa isyu bahin sa legalidad sa articles of impeachment nga anaa na sa senado, ilabi na kay gipakapinan pa kini og “immediately executory” ug “unanimous” pa gyud ang hukom kay walay bisan usa nga nisupak, matawag ba og pagrespeto sa Supreme Court ang gihimo ug mga gipanulti sa mga mireklamo o ni-file sa motion for reconsideration?
○ ○ ○
Klaro kaayo sa maong hukom nga gisikwate lang ang proseso kabahin sa impeachment ug wala kini maghisgot sa merito o basehan sa maong kiha politikal batok kang VP Sara.
Mahimo pa nila nga kasohan si VP Sara kon aduna man gani basehan ang maong kaso ug katungod kini ni bisan kinsa, labi na kadtong wala mahiuyon sa hukom sa Supreme Court.
Pero samtang naghisgot kita niini, ilabi na kay naka-focus man ang kaso sa impeachment bahin sa pag-gamit sa “confidential funds,” dili ba panahon na nga himuon ang halapad nga imbestigasyon kabahin sa paggasto sa confidential funds sa tanan, ibalik nako, sa tanan, nga mga opisyales o opisinahan nga adunay pundo nga gitawag og confidential funds aron maklaro gyud kon wala bay pangurakot nga nahitabo sa maong pundo?
Kon nagubot ang tanan sa pangurakot nga nahitabo sa “flood control projects,” dili ba mas gubot pas lukot ang pangurakot nga gihimo sa “confidential funds?”