Bisan sa bag-uhay nga natala nga tulo nga nangamatay nga mga masuso nga gipasangil sa pertussis, sagad nga nailhan nga whooping cough kun hutoy nga ubo, ang lokal nga otoridad sa kahimsog sa Dakbayan sa Sugbo wala pa modeklarar og outbreak.
Si Dr. Daisy Villa, hepe sa City Health Department, namulong niini taliwa sa mga kabalaka atol sa usa ka virtual press conference sa Miyerkules, Marso 27, 2024 human ang mga taho nag-ingon nga ang siyudad nag-una sa gidaghanon sa nakumpirmar nga mga kaso, ingon man ang mga nangamatay sa rehiyon tungod sa whooping nga ubo.
Giila niya ang kagrabe sa kahimtang, nga gihulagway nga “makapaalarma.” Bisan pa, iyang gitataw nga ang focus nagpabilin sa pagsanta ug pagpugong sa pagkaylap sa sakit imbes nga magdeklarar og outbreak.
“Nakita nato nga ang pertussis cases naa na siya since 2017, kumbaga wala’y cluster of cases but we have [an] increasing number of cases, meaning pasabot dili pa siya mahu’g nga epidemic or outbreak,” matod ni Villa.
Gihulagway ni Villa nga panagsa ra ang bag-o nga pagdagsang sa mga kaso o “pat-ak pat-ak pa.”
Karong bag-o, ang mga siyudad sa Quezon ug Pasig sa Metro Manila, ug Iloilo sa Kasadpang Kabisay-an, ningdeklarar og outbreak sa pertussis sa ilang mga lokalidad.
Si Eugenia Mercedes Cañal, regional epidemiologist sa Department of Health sa Central Visayas (DOH) 7, niingon niadtong Martes, Marso 26, nga ang local government unit (LGU) ang otorisado nga modeklarar og outbreak sa sakit sulod sa ilang lokalidad.
Gipasabot niya nga ang LGUs adunay logistics, pundo, ug manpower aron mapugngan ang pagkaylap sa mga sakit.
HUTOY
Ang whooping cough o hutoy, o sama sa nahisgutan ni Villa, nga gitawag og “saguysoy nga ubo” sa Cebuano, tungod sa bakterya nga Bordetella pertussis ug adunay dakong risgo, ilabina sa mga masuso nga wala pa nabakunahan.
Matod ni Cañal nga sagad masaypan ang maong sakit nga asthma attack tungod sa grabeng pag-ubo niini.
Siya niingon nga ang pertussis maoy hinungdan sa usa ka makatakod kaayong respiratory infection, nga mikaylap pinaagi sa person-to-person respiratory droplets o pagkontak sa kontaminado nga mga surface sama sa sinina, kagamitan, ug muwebles.
Matod ni Villa nga gawas sa hilanat, kasagarang sintomas sa whooping cough mao ang paroxysms o grabe’ng hutoy sa ubo nga molungtad og duha ka semana, inspiratory whooping, ug post-tussive vomiting.
NATALA
Niadtong Martes, gitaho sa DOH 7 nga unom ka mga masuso sa Central Visayas ang nangamatay sa whooping cough, tulo niini gikan sa Cebu City, duha sa Mandaue City, ug usa sa Lapu-Lapu City.
Matod ni Villa nga ang tulo nga natala nga nangamatay mao ang usa ka buwan nga masuso gikan sa Brgy. Sawang Calero niadtong Enero 31, usa ka 16-ka adlaw nga masuso gikan sa Brgy. Talamban niadtong Pebrero 27, ug usa ka duha ka bulan nga masuso gikan sa Brgy. Tejero niadtong Pebrero. 20.
Dugang pa, ang ahensya sa panglawas nitaho nga sa mga kumpirmadong kaso, ang Cebu City adunay 13; Mandaue City adunay upat; Lapu-Lapu City adunay usa; Cebu Province adunay 19; ug Bohol adunay lima.
Giklaro ni Villa sa SunStar Cebu nga 12 ra ka mga kaso ang natala sa dakbayan sa Sugbo, ug ang ika-13 nga giila nga pasyente mao ang masuso nga taga Surigao City sa Mindanao, kinsa nihatag og address sa dakbayan sa Sugbo dihang gi-admit sa Vicente Sotto Memorial Medical Center aron matambalan.
Siya nidugang nga sa pagkakaron adunay 24 ka “clinically confirmed” nga mga kaso nga nagpaabot sa kompirmasyon gikan sa laboratory tests ug, sa ingon, gikonsiderar usab nga ubos sa suspected cases category.
Samtang, gibutyag usab ni Villa ang gidaghanon sa mga kaso sa pertussis nga natala sa siyudad sa miaging lima ka tuig: Adunay tulo ka clinically confirmed cases niadtong 2019 nga adunay usa nga namatay; usa ka kaso sa 2022; duha ka kaso sa 2021; tulo ka kaso sa 2022; tulo ka mga kaso, nga adunay usa ka nakumpirmar sa laboratoryo ug usa ang namatay sa 2023. / KJF