Usa sa mga init kaayo nga isyu sa eleksyon sa Dakbayan sa Sugbo karong panahuna mao ang Ordinance 93-1 sa Probinsya sa Sugbo.
Nabanhaw ang isyu sugod sa hinapos sa 2024 dihang nihisgot ang minority sa pagbanhaw sa land swap deal tali sa Cebu City nga girepresentahan ni kanhi Mayor Tomas Osmeña ug Bise Gobernador Hilario Davide III sa Probinsya dihang gobernador pa siya niadtong 2018.
Apan ang problema nagsugod sa pagtumaw tungod sa pag-flagged sa Commission on Audit (COA) sa transaksyon niadtong 2019 kay wa niagi sa state auditors. Dunay duha ka circulars ang COA niining mga transaksyon tali sa duha ka mga buhatan sa kagamhanan nga kinahanglan nga iagi kanila.
Busa dihang niasumer na si Gobernador Gwendolyn Garcia ug anhing Mayor Edgardo Labella niadtong 2019, gibanhaw nila ang land swap deal ug nasabutan ang pagmugna og lain kay “erroneous” ang 2018 land swap.
Apan nalimtan ang 93-1 land swap hangtod nga niadtong 2021 gikanselar sa Provincial Board ang land swap deal. Sa laktod, ilang gibawi ang ilang yuta nga gibugti sa mga lote nga gipanag-iya sa Cebu City. Ang mga opisyal sa Cebu City, ubos sa liderato ni dismissed Mayor Michael Rama, nibanhaw sa negusasyong laing land swap niadtong 2022 ug nitudlo kang Mayor Raymond Alvin Garcia isip iyang emissary alang sa negusasyon.
Ang land swap iagi na sa COA aron di na masango. Apan wa nagkasinabot ang Cebu City ug Kapitolyo sa land valuation kun balor sa mga luna nga ipaubos sa land swap.
Kay wa may nakab-ot nga kasabutan, nakahukom si Gobernador Garcia sa direktang negusasyon tali sa mga residente pinaagi sa pag-agi sa loan ngadto sa Pag-ibig sugod niadtong 2023. Gipahigayon ang daghang mga tigom tali sa homeowners association.
Daghan ang nangreklamo kay maglisod sila sa pagbayad sa kadako sa land valuation nga gibase ra sab sa fair market value sa Pag-ibig ug sa provincial assessors. Ang kahibulongan kay sukad niadtong 2021, way bisan usa sa mga opisyal sa kagamhanan, sama nila ni Osmeña ug Rama, nga nipalag sa pagkanselar sa Probinsya sa 2018 land swap deal.
Nagsugod sa pagkabanhaw ang isyo dihang niawhag na si Cebu City Councilor Nestor Archival sa Konseho sa pagbanhaw sa land swap deal, apan niingon si Mayor Garcia nga gikanselar na kini.
Dugay na kaayo ang lakang nga gihimo sa Probinsya, apan way bisan usa ka city official ang nagpakabana sa pagkwestyon niini. Bisan gani si Osmeña nga maoy nipirma sa land swap deal wa nitingog sa mao nga isyu. Apan sayo ning 2025 nipatawag na sila si Konsehal Nestor Archival og press conference nga nagkwestyon sa lakang sa Probinsya. Bisan si Rama niingon nga iyang luwason ang mga residente sa 93-1 lots.
Pastilan, kaluoy intawon sa mga kabos nga sama og bola ipasapasa lang panahon sa eleksyon. Nganong karon pa man ni gihisgutan? Niadto untang 2021 gibugno na kini sa legal nga paagi.
Hinaut pa nga human sa eleksyon, dunay kongkreto ug kusganong lakang ang Cebu City aron maresolbar sa katapusang higayon ang 93-1 issue. Di lang kay banhawon panahon sa eleksyon.