Ang paghapak sa Bagyong Tino niadtong Lunes, Nobiyembre 3, 2025, usa ka mapait nga pahinumdom sa atong dakong kahuyang isip usa ka dapit nga kanunay nga gihamok sa natural nga katalagman.
Samtang ang mga Sugboanon wala pa gyud hingpit nga nakarekober gikan sa haguros ni Odette niadtong tuig 2021, ania na usab si Tino, apan lahi ang iyang gidalang danyos: lawom ug lapad nga baha nga naglunang sa daghang panimalay sa tibuok Metro Cebu.
Ang bunok sa ulan ug haguros sa hangin nagsugod sa hapon sa Lunes, ug bisan pa man og nihunong kadiyot, nagpabilin ang madag-umon nga kahimtang ug ang ulan pabundak-bundak nga nagpugong sa paghubas sa tubig.
Ang mga hulagway sa social media nagpamatuod sa kalisod:
Sa Villa Del Rio 1, Bacayan, Cebu City, ang mga sakyanan nanglutaw ug ang mga residente napugos sa pagsaka sa ikaduhang andana o bisan sa atop aron makalingkawas sa baha nga niabot na sa gitas-on nga nilapaw sa ulo.
Susamang sitwasyon ang nasinati sa Liloan, sa Villa Azalea, Villa Lara Subdivision, ug Colorado Dos.
Sa Habagatang Sugbo, ang baha niabot na sa atop sa mga panimalay sa GK Village, Mananga, Lawaan 2 ug Riverside, Lawaan 3, Dakbayan sa Talisay.
Ang lawom nga baha nagpasabot nga ang atong mga kanal, drainage system, ug waterways dili makasugakod sa kabug-at sa ulan nga gidala ni Tino.
Ang urbanisasyon nga walay igong pagtagad sa natural nga pag-agos sa tubig sa baha, ang pagkabungol sa mga tawag alang sa proper nga land use, ug ang posibleng pagbabag sa mga sapa maoy pipila sa mga hinungdan nga ang matag ulan karon nahimong usa ka krisis.
Ang baha dili lang nakadaot sa mga panimalay ug mga butang; nakamugna sab kini og laing matang sa krisis: ekonomikanhon ug serbisyo.
Ang kadaghanan sa mga fast-food outlets, bangko, ug tindahan sirado.
Ang mga tawo naglinya sa mga gasoline station ug mga kan-anan nga nagpabiling abliāusa ka talan-awon nga susama sa panic buying bisan pa man og niagi na ang bagyo.
Kon itandi nato si Bagyong Tino kang Bagyong Odette, lahi ang matang sa danyos, apan parehas ang kabug-at.
Si Odette, hangin ang dala nga nakadanyos sa atop ug bung-bong sa mga panimalay, nakatumba sa mga poste, ug niresulta sa brownout og pagkawala sa suplay sa tubig nga nilanat og dugay, lakip ang pagmahal sa palitunon.
Si Tino, sa laing bahin, baha ang dala nga nibanlas sa mga sakyanan nga nagkantidad og minilyon, ug niguba sa tanang gamit sa unang andana sa mga panimalay.
Ang kalainan mao nga si Odette dali nahuman, samtang si Tino nagpadayon sa sunod nga adlaw, nagdala og long-term nga kalisod.