Nakasinati ang mga mananagat sa Lungsod sa Madridejos, Isla sa Bantayan, Cebu og pagkunhod sa kuha sa isda tungod sa nagkataas nga kompetisyon sulod sa lokal nga kadagatan.
Si Madridejos Mayor Romeo Villaceran niingon nga mikunhod ang produksiyon sa isda nga makuha sa mga lokal nga mananagat sa ilang lungsod.
Iyang gitumbok ang maong pag-us-os tungod sa kadaghan sa mga mananagat nga nanagat sa ilang kadagatan, bisan kadtong gikan sa gawas sa Sugbo, nga niresulta sa pagkahurot sa mga isda nga makuha.
“It seems like there are many fishermen and yet the number of fish in the seas cannot meet the demand of these fishers,” matod pa sa mayor sa pakighinabi sa SunStar Cebu, Huwebes, Enero 25, 2024.
Matod niya, sa pagkakaron, 80 porsiyento sa ilang populasyon nagsalig sa pagpanagat isip ilang panginabuhian. Base sa 2020 census sa Philippine Statistics Authority (PSA), adunay 42,039 ang nagpuyo sa lungsod sa Madridejos.
TAGA LAING LALAWIGAN
Hinuon, si Villaceran niingon nga dili lang mga lokal gikan sa Madridejos o sa ubang silingang lungsod sa Bantayan ug Santa Fe, Bantayan Island, ang nangitag isda sa ilang kadagatan, lakip na ang Negros Island sa Western Visayas ug Masbate gikan sa Bicol Region.
Dugang pa niya nga kaniadto, ang usa ka mananagat makadala og 80 ngadto sa 120 kilos nga isda matag adlaw, apan karon, upat ngadto sa lima ka kilo na lang.
“Bisan nitaas ang presyo, sa wala pa sila makaprodyus og 80 kilos ug nabaligya nila ang matag kilo sa tag P25 ngadto sa P30 matag kilo, pero karon, upat na lang ka kilo ang ilang na-produce pero P200 ang matag kilo,” matod niya.
Gidugang ni Villaceran nga samtang nag-uswag ang industriya sa pangisda sa lungsod nga iyang gibanabana nga mobalor og P15 milyones ngadto sa P20 milyones, niawhag sab siya sa mga residente nga manimpalad sa ubang mga industriya ug dili lang magsalig sa panagat.
Si Villaceran niingon usab nga ilang gidasig ang kabataan sa pag-eskwela aron makapadayon sila sa propesyonal nga karera sa umaabot.
Giawhag usab niya ang Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR) nga manginlabot sa ingon nga mga butang aron matabangan ang mga lokal nga mananagat nga makasagubang sa pagkunhod, bisan pa, adunay na nga mga programa aron matabangan ang mga apektadong mananagat lakip ang pagpadako sa bangus.
Base sa 2022 Performance of Agriculture and Fisheries report sa PSA 7 nga gipagawas niadtong Disyembre, nasuta nga ang Central Visayas nakasinati sa labing dakong pagkunhod sa output sa pangisda sa tanang 16 ka rehiyon sa nasod alang sa tuig 2022.
MIKUNHOD PAG-AYO
Gibutyag sa PSA 7 nga mius-os ang balor sa produksiyon sa panagat sa Central Visayas, gikan sa P12.01 bilyones niadtong 2021 ngadto sa P7.492 bilyones sa 2022, nga nagtimaan sa dakong 38.1 porsiyento nga pagkunhod.
Si Leopoldo Alfanta Jr., ang chief statistician sa PSA 7, nitataw nga ang Central Visayas nitala sa labing dako og gikunhod sa produksiyon sa pangisda, gisundan sa Northern Mindanao (Rehiyon 10), nga nag-atubang og 32.4 porsiyento nga pagkunhod.
Si Neil Andrew Menjares, supervisor sa Development Research Division sa National Economic and Development Authority (Neda) 7, niingon nga ang 2022 nga pagkunhod sa balor sa produksiyon sa pangisda tungod sa nagpabiling epekto sa bagyong Odette, nga bisan kini nahitabo niadtong Disyembre 16, 2021.
Gipasabot ni Menjares nga ang mga epekto sa bagyo nagpadayon sa 2022, uban sa mga mangingisda nga nakigbugno gihapon sa mga sangputanan.
Gawas sa bagyo, si Laila Bragat, information officer sa BFAR 7, nitataw nga ang mga mananagat apektado usab sa pagsaka sa presyo sa krudo ug climate change.
Gipatin-aw niya ang epekto sa kanunay nga pagbag-o sa mga pattern sa panahon, lakip ang pagbag-o sa temperatura, pagbag-o sa sulog sa dagat, ug mga pagbag-o sa lebel sa dagat, pipila sa hinungdan nga niminus ang isda.