Sa milabay nga Presidential Interviews ni Jessica Soho niadtong Enero 22 karong tuiga, gipangutana ang upat ka presidentiables sa ilang opinyon tungod sa pag-ubos sa “minimum age of criminal responsibility (MACR)”.
Ang maong isyu sa pag-usab sa MACR nga kasamtangang anaa sa kinse anyos (15) usa sa mga gisugyot nga usbon sa pipila ka mga mambabalaod ubos sa administrasyon ni Duterte.
Dunay sugyot nga himoon na nga 9 anyos, duna poy nagduso nga usbon ang MACR ngadto sa 12 anyos.
Nagkahiusa ang tubag sa upat ka kandidato- Vice President Leni Robredo, Senator Ping Lacson, Senator Manny Pacquiao, ug Manila Mayor Isko Moreno Domagosa- dili sila uyon sa pagpaubos sa edad.
Usa ang Children’s Legal Bureau (CLB) sa mga nangusog nga babagan ang pag-usab sa MACR.
Duna kitay balaod kabahin sa pagtubag sa mga bata nga nakahimo og salaod. Mao kini ang Juvenile Justice and Welfare Act (JJWA) of 2006 o ang Republic Act No. 9344.
Subay sa maong balaod, ang mga batang nagpangedaron og kinse anyos paubos nga nakasala sa mata sa balaod, ipaubos lang sila og intervention programs.
Kona ng menor de edad nagpangedaron og above 15 years old ngadto sa below 18 years old ug dunay kini’y discernment o pag-ila kon unsay sakto ug sayop, mahimo kining papanubagon sa hukmanan. Samtang ang mga bata nga walay discernment apan ang edad ubos sa maong age category, ipaubos sab siya og intervention program.
Mahimo sab nga ipaubos ang mga children in conflict with the law (CICL) og diversion programs ubos sa mga kondisyones nga gilagda sa JJWA.
Usa sa mga rason ngano gisugyot nga ubsan pa ang MACR mao nga mahunong pagkalambigit sa mga bata sa iligal nga drogas sanglit ini ang paggamit kanila sa pagpamaligya og kontrabando.
Apan alang sa mg child rights groups, dili makaangayon ang maong sugyot ug dili kini maoy solusyon sa pagsugpo sa mga krimen nga mahimo sa usa ka bata.
Ang Juvenile Justice and Welfare Council nagkanayon nga sa edad na 12 anyos, dili pa “emotionally stable” ang bata ug wala pa kiniy tarong nga pangagpas.
Kon ang talaan sa mga krimen maoy basehan niadtong 2018, 2.3% lang ang bahin sa mga bata sa total crime value.
Ang pag-usab sa edad sa MACR sukwahi sa “best interest of the child” nga prinsipyo nga gihimug-atan sa United Nations Convention on the Rights of the Child (UNCRC). Usa ang Pilipinas sa gatusan ka mga nasod nga mipirma sa maong kasabutan.
Dili makaayo sa mga bata nga tawagon sila nga kriminal. Dunay kalainan ang sitwasyon sa mga hamtong nga mga kriminal nga mas nakasabot sa ilang mga binuhatan kon itandi sa mga bata.
Importante pod nga magiyahan sa matag ginikanan o katong dunay parental authority ang ilang mga bata aron mahilayo sa pagbuhat og salaod. Kinahanglan magkahiusa ang tibuok komunidad sa pagpalambo sa atong mga bata aron malikayan ang pagsaka sa mga batang CICL sa Pilipinas.
[Lindog sinuwat ni Atty. King Anthony Perez, usa sa mga abogado sa Children’s Legal Bureau, ug Xandra Bravo, law student intern. Mahimo kamo nga mupadangat sa inyong mga suliran o pagsumbong sa kaso sa pagpangabuso pinaagi sa pag-email (clbphilscebu@gmail.com) o pag-send og mensahe sa Facebook Messenger: m.me/Childrens LegalBureauInc]