Dear Atty. Joan,
Ako si Elvie, inahan sa usa ka 17 anyos nga batang lalake. Nagpadala ko aning sulat aron malamdagan ako sa nasinati sa akong bata.
Natingala nalang ko nga sa miaging Lunes, wala na nakauli akong anak sa among balay. Gipangita nako akong anak uban ang iyang amahan ug nagpatabang kami sa barangay.
Didto namo nahibaw-an nga nadakpan diay ang akong bata uban ang iyang barkada nga dagko na ang edad. Gipasanginlan sila sa pagpanguha og ilimnong makahubog sa usa ka convenience store unahan sa among panimalay.
Duna pod kunoy nakuha nga footage sa CCTV camera sa maong hitabo. Mokantidad lang og P300 ang gipasangil nga shoplifting ngadto sa akong bata ug iyang duha ka barkadang lalaki.
Problema karon mao nga di kami makabisita sa bata kay gibabagan kami sa kapolisan tungod kay Covid-19 pandemic kuno. Nahibaw-an sab namo nga gisagol siya sa binilanggo nga hamtong na ang pangedaron.
Nagatuo ko nga nadala lang sa barkada ang akong bata. Nanghinaot unta ko nga makagawas ang akong bata labaw na nga dili man grabe ang salaod nga nabuhat sa akong bata.
Wala pa kamiy abogado ug maglisod kami sa pagkuha sa serbisyo sa abogado kay nataktak sa trabaho ang akong bana. Duna pa pod koy laing unom ka anak gawas sa akong ulitawo nga nabalhog karon.
Unsa man ang angay nako buhaton, Atty. Joan? Tambagi ako.
Imong magtatampo,
Elvie
Dear Elvie,
Dunay balaod nga nagpanalipod sa mga menor de edad nga nakabuhat og mga salaod. Mao kini ang Republic Act No. 9344 o Juvenile Justice and Welfare Act nga naglatid sa mga proseso ug katungod sa matag bata nga malambigit sa mga kalapasan sa balaod.
Tungod kay nilapas na sa minimum age of criminal responsibility (MACR) o 15 anyos ang edad sa imong bata, kinahanglang sutaon kon dunay discernment o pagkahibalo sa imong bata kon sakto o sayop ang gipasangil nga pagpangawat nila sa convenience store.
Ang social worker sa inyong lungsod o dakbayan maoy muhatag o inisyal nga determinasyon sa kaamgo o discernment sa imong bata.
Mao nga mas maayong bisitaon nimo ang local social welfare and development office sa inyong dapit aron mahibalo ka kon nahimo na ba ang maong proseso.
Kon masuta nga dunay discernment ang imong bata, mahimo pa kamo nga muduso ngadto sa korte kauban ang social worker ug inyong abogado puhon nga ipaubos lang sa diversion program ang imong bata. Mahimo sab mo nga mu-avail sa ubang remedyo sama sa pyansa o recognizance aron temporaryong makagawas ang imong bata samtang gidungog ang kaso.
Angay man unta nga ibutang sa mga youth rehabilitation center ang imong bata apan dunay mga higayon nga ang usa ka lungsod o siyudad wala sa maong imprastraktura.
Mao nga kinahanglan nga mabutang ang akusadong bata sa prisohan. Apan klaro sab sa maong balaod nga kinahanglan ilahi ang mga menor de edad nga preso ug dili isagol sa mga hamtong.
Dili sab sakto ang gibuhat sa kapolisan sa pagbabag sa inyo nga makastorya ang imong bata. Bisan pa man nga dunay pandemiya, duna gihapoy katungod ang pamilya ingon man ang abogado, doktor, or pari nga makabisita sa usa ka akusado.
Kinahanglan lang nga mosunod sa mga patakaran sama sa minimum public health standards. Pananglit niini mao ang social distancing ug pagsul-ob og mask.
Mas maayo nga mudangop sab kamo sa Public Attorney’s Office (PAO) ug pagdala sa mga dokumento nga inyong makuha sa kapolisan ingon man ang certificate of indigency gikan sa inyong barangay aron matagad ang kasinatian sa imong bata.
Hinaot nakahupay ang maong tambag sa naghuot mo karon nga galamhan.
Imong alagad,
Atty. Joan
[Lindog sinuwat nilang Atty. Joan Dymphna Saniel-Amit, executive director, ug Atty. King Anthony Perez, usa sa mga abogado sa CLB. Dugang sinuwat gikan kang Janine Oliva, intern gikan sa UC School of Law. Mahimong mopadangat sa inyong mga suliran o kaso sa pagpangabuso pinaagi sa pag-email (clbphilscebu@gmail.com) o pag-send og mensahe sa Facebook Messenger: m.me/ChildrensLegalBureauInc]